Niezwyczajny kwiat wrzosu
Wrzos zwyczajny to niezwykle atrakcyjna roślina będąca jesienną ozdobą ogrodów, balkonów i tarasów. Okazuje się, że jej drobne, jasnofioletowe kwiaty wykazują lecznicze właściwości: działają moczopędnie, antyseptycznie, uspokajająco oraz zwalczają kaszel, niestrawność i problemy skórne.
Charakterystyka wrzosu zwyczajnego
Wrzos pospolity, zwyczajny (Calluna vulgaris) jest niską krzewinką z rodziny wrzosowatych, która pospolicie występuje w lasach i na polanach na terenie całej Polski. Naturalnie występuje w całej Europie, w większej części Azji oraz w Afryce.
Wrzos zwyczajny ceni się głównie ze względów dekoracyjnych.
Roślina przybiera formę charakterystycznych kobierców dorastających do 30-40 cm wysokości. Jej listki w kształcie igiełek mają barwę zieloną, żółtą lub pomarańczową.
Wrzos pospolity kwitnie obficie od lipca do października. Kwiatki są drobne, o beczułkowatym kształcie i zbierają się w długi kłos. Najczęściej przybierają różne odcienie fioletu, ale występują także w bieli, różu oraz czerwieni.
Wrzos zwyczajny jest rośliną miododajną, odporną na suszę i mróz. Najpiękniej kwitną na stanowiskach słonecznych lub w półcieniach. Gleba, w której rosną powinna być torfowa, kwaśna, lekka i przepuszczalna. Należy je podlewać rzadko, ale obficie.
Wrzosy powinno sadzić się jesienią, ewentualnie wczesną wiosną. Po posadzeniu powinno się ściółkować teren wokół krzewinek kora sosnową. Ograniczy to rozwój chwastów, a także chroni roślinę przed przemarzaniem lub suszą.
Na wiosnę wrzosy powinno się przycinać: należy usunąć wszystkie pędy tuż pod zasuszonym kwiatostanem.
Wrzosy najlepiej sadzić w grupie tworząc piękne wrzosowiska. Można je też uprawiać w pojemnikach i donicach – będą doskonała ozdobą balkonu lub tarasu.
Oprócz walorów dekoracyjnych, wrzos zwyczajny należy do roślin leczniczych. Jest chętnie wykorzystywany w medycynie ludowej oraz jako dodatek do win i herbat.
Do najbardziej popularnych odmian wrzosu należą: Allegretto, Peter Sparkes, Boskoop, Gold Haze, Long White, Silver Knight, White Lawn i Dark Star.
Właściwości wrzosu zwyczajnego
Cenne właściwości wrzosu kryją się w jego jasnofioletowych kwiatach. Zawierają one flawonoidy, kwasy fenolokarboksylowe, triterpeny oraz garbniki.
Składniki te odpowiadają za przeciwutleniające właściwości wrzosu: pomagają zwalczyć wolne rodniki, dzięki czemu obniżają stres oksydacyjny i przywracają homeostazę organizmu.
Ponadto wrzos wykazuje działanie antyseptyczne: łagodzi stany zapalne, głównie związane z infekcjami układu moczowego.
Wrzos działa wykrztuśnie – herbata wrzosowa pomaga zwalczyć infekcje ze strony układu oddechowego.
Poza tym wykazuje właściwości moczopędne – zaleca się go na infekcje dróg moczowych, jako uzupełnienie leczenia nerek, w tym kamieni nerkowych. Należy spożywać wyciąg przygotowany z 1 – 1,5 łyżki ziół zalanych 250 ml letniej wody i gotowany do 30 minut. Tak przygotowany napar powinno się wypijać po posiłku.
Składniki zawarte w kwiatach wrzosu mają działanie uspokajające. Napar z kwiatów stosuje się na bezsenność, napięcie psychiczne oraz schorzenia o podłożu nerwowym.
Wrzos działa antybakteryjnie. Z tego względu zaleca się go na schorzenia układu pokarmowego: łagodzi objawy niestrawności, zapalenia błony śluzowej żołądka oraz biegunki. W tym przypadku napar z kwiatów wrzosu należy wypić przed posiłkiem.
Wyciągi z wrzosu łagodzą dolegliwości menstruacyjne oraz towarzyszące menopauzie.
Wrzos pospolity wzmacnia tkankę łączną. Zaleca się go więc w przypadku występowania reumatyzmu lub dny moczanowej.
Odwar z kwiatów wrzosu wykazuje korzystne działanie na skórę. Pomaga pozbyć się zmian trądzikowych, wyprysków. Zaleca się go również w przypadku nadmiernej potliwości.
Poza tym kwiaty wrzosu zawierają dużą ilość krzemu, dzięki czemu zapewnia odpowiednią syntezę kolagenu. Dzięki temu poprawia się wytrzymałość i elastyczność skóry.
Miód wrzosowy
Bardzo cennym produktem pod względem zdrowotnym jest miód wrzosowy. Nazywany jest on "Królem miodów", ponieważ jego uzyskanie jest trudne i pracochłonne. Jego dostępność jest ograniczona z powodu małej liczby wrzosowisk występujących w Polsce. Pozyskuje się go od pszczół w okresie od lipca do października.
Miód wrzosowy posiada naturalny, silny zapach wrzosu. Zawdzięcza to zawartości olejków eterycznych i ponad 120 substancji pochodzących z nektaru.
Sam miód jest bardzo esencjonalny, natomiast w smaku dość gorzkawy i ostry, ale jednocześnie przyjemny i delikatny. Nie zawiera dużej ilości witamin, ale ich brak jest zrekompensowany bogactwem enzymów, aminokwasów oraz łatwo przyswajalnego żelaza. Zawiera dużą ilość hormonów wzrostu, neurohormonów takich jak cholina i acetylocholina, kwas foliowy, nikotynowy i pantotenowy oraz masę biopierwiastków: potasu, chloru, fosforu, wapnia, sodu i magnezu.
Miód wrzosowy zawiera inhubinę – substancję wykazującą właściwości antyseptyczne i hamującą rozprzestrzenianie się bakterii i wirusów.
Miód wrzosowy ma kolor rubinowo-brunatny i galaretowatą konsystencję, którą zawdzięcza zawartości dekstryn i białek. Gdy ulega krystalizacji, jego konsystencja zmienia się w masłowatą i zmienia kolor na pomarańczowy.
Stosowanie miodu wrzosowego zaleca się w przypadku przeziębień, ponieważ zwiększa on odporność organizmu oraz chroni przed rozwojem zakażeń.
Wskazany jest również na infekcje ze strony układu moczowego – działa moczopędnie i bakteriobójczo.
Spożywanie miodu wrzosowego łagodzi dolegliwości reumatyczne, ułatwia trawienie i reguluje pracę jelit. Łagodzi stany zapalne jelit oraz pomaga przy występowaniu biegunek.
Miód wrzosowy pomaga w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej, a także pomaga przy przewlekłym zapaleniu migdałków podniebiennych.
Miód wrzosowy znalazł zastosowanie w kosmetyce. Kremy oraz maseczki z jego dodatkiem wykazują właściwości upiększające i wygładzające.
Regularne stosowanie miodu wrzosowego poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego i przyspiesza regenerację po wysiłku.
Olejek wrzosowy
Z suszonych kwiatów wrzosu można przygotować kosmetyczny olejek, który ma działanie nawilżające i ujędrniające cerę. Wystarczy garść kwiatów wrzosu wrzucić do słoika i zalać olejem ryżowym – tak, żeby całość suszu była pokryta płynem. Słoik należy odstawić na 2 tygodnie w zacienione miejsce, ale codziennie powinno się nim potrząsnąć. Po tym czasie olejek można przecedzić i przelać do butelki. Gotowym olejkiem należy przemywać twarz.
Kiedy zbierać i jak suszyć kwiaty wrzosu?
Kwiaty wrzosu powinno się zbierać od sierpnia do września. Ważne jest, żeby zrywać górne, niezdrewniałe części gałązek.
Suszenie kwiatów wrzosu powinno się odbywać w zacienionym i przewiewnym miejscu, a kwiaty powinny być rozłożone cienką warstwą. Gdy kwiaty zostaną ususzone, powinno się je umieścić w słoiku, szczelnie zakręcić i odstawić w zacienione miejsce.