Chrzan pospolity - remedium na przeziębienie i chore zatoki
Chrzan to polskie warzywo, które warto włączyć do swojej diety. Działa jak naturalny antybiotyk: wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz wykrztuśne. Dodatkowo łagodzi ostre zapalenie zatok, wzmacnia odporność i zapobiega powstawaniu zmian nowotworowych. Własnoręcznie przygotowane wino chrzanowe może być remedium na problemy z układem trawiennym, natomiast syrop chrzanowy z dodatkiem miodu pomoże w przypadku kaszlu.
Charakterystyka chrzanu
Chrzan pospolity (Armoracia rusticana) to gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Powszechnie występuje w Europie, umiarkowanie w Azji, Nowej Zelandii i Ameryce Północnej.
Chrzan pospolity występuje na terenie całej Polski. Głównie wykorzystuje się go jako roślinę leczniczą oraz dodatek do potraw.
Ludowe nazwy chrzanu to warzęcha i warzucha.
Morfologia chrzanu
Chrzan pospolity osiąga wysokość od 40 do 150 cm. Łodygi są rozgałęzione w górnej części, kanciaste i ulistnione.
Korzeń chrzanu jest długi i mięsisty o jasnożółtej barwie. W przekroju jest biały, o intensywnym aromacie i bardzo ostrym smaku.
Liście chrzanu są duże, osiągają nawet 100 cm długości. Ich kształt ma sercowatą nasadę i zwęża się w długi ogonek.
Kwiaty chrzanu pospolitego są niewielkiej wielkości i białej barwy. Zbierają się w dekoracyjne wiechy na wierzchołkach pędów.
Owoce chrzanu mają jajowaty, wydłużony kształt. \
Wartość odżywcza chrzanu
Do celów leczniczych wykorzystuje się przede wszystkim korzeń chrzanu. Zawiera on witaminy: A, C, E, z grupy B, kwas foliowy oraz składniki mineralne: magnez, żelazo, wapń, potas i siarkę.
W korzeniu chrzanu znajdują się również inne cenne substancje: glukozynolany, sinigryna, olejki eteryczne, enzymy, substancje bakteriobójcze.
Chrzan jest niskokaloryczny – 1 łyżka startego korzenia (15 g) zawiera ok. 7 kalorii oraz 1,7 g weglowodanów, 0,2 g białka, 0,1 g tłuszczu, 0,5 g błonnika, 3,7 mg witaminy C oraz 8,6 mg kwasu foliowego.
Właściwości zdrowotne chrzanu
Chrzan działa jak naturalny antybiotyk
W korzeniu zawarty jest lizozym – substancja o działaniu antybakteryjnym, która pomaga pozbyć się bakterii, wirusów i grzybów. Wykazuje też działanie wykrztuśne, dlatego też zaleca się picie syropu z chrzanem w przypadku występowania uciążliwego kaszlu, przeziębienia oraz infekcji wirusowej.
Chrzan łagodzi objawy reumatoidalnego zapalenia stawów.
Okłady ze startego korzenia chrzanu powodują rozgrzanie mięśni i zmniejszenie obrzęków, dzięki czemu poprawia się ruchomość chorego stawu.
Chrzan pomaga na zapalenie zatok
Zawarte w chrzanie olejki eteryczne udrażniają zatoki.
Chrzan łagodzi obrzęki i zapalenie ścięgien
Jego przeciwzapalne działanie doskonale wpływa na obrzęknięte tkanki.
Chrzan pomaga pozbyć się przebarwień i piegów
Wyciągi z chrzanu wpływają na poprawę równomiernego kolorytu skóry twarzy oraz wybielają piegi.
Chrzan zapobiega powstawaniu nowotworów
Korzeń chrzanu zawiera glukozynoany, które odpowiadają za jego ostry smak oraz powodują powstawanie izotiocyjanów – substancji wykazujących właściwości antynowotworowe.
Chrzan pobudza wydzielanie soków trawiennych
Spożywanie chrzanu pobudza apetyt, dlatego powinien być podawany tzw. "niejadkom".
Chrzan pomaga pozbyć się bólu głowy i kręgosłupa
W tradycyjnej medycynie ludowej stosuje się okłady z liści chrzanu w celu złagodzenia dolegliwości bólowych.
Chrzan poprawia odporność
Korzeń chrzanu to bogactwo korzystnych składników odżywczych oraz fitochemikaliów, które mają działanie przeciwutleniające i stymulujące produkcję białych krwinek. Dodatkowo zawiera dużo witaminy C, dzięki czemu zwalcza wolne rodniki.
Chrzan wykazuje działanie moczopędne
Zawarty w chrzanie sinigrin oczyszcza drogi moczowe oraz zapobiega zatrzymywaniu wody w organizmie.
Chrzan zmniejsza ryzyko chorób sercowo – naczyniowych
Duża ilość potasu w korzeniu chrzanu pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi i zapobiegać miażdżycy, zawałom serca i udarom mózgu.
Zastosowanie chrzanu
Chrzan to wyjątkowo smaczny i zdrowy dodatek do wielu dań. Do najpopularniejszych należy ćwikła z chrzanem. Doskonale smakuje też z białym barszczem na zakwasie. Może być też świetnym dodatkiem do kanapek, wędlin oraz do mięs. Chrzan można też wykorzystać do surówek, sałatek i sosów.
Na szczególną uwagę zasługuje wino chrzanowe i syrop z chrzanu.
Wino chrzanowe
Składniki:
garść startego korzenia chrzanu
0,5 litra białego wina gronowego
Przygotowanie:
Chrzan włożyć do słoika, zalać winem i szczelnie zakręcić. Odstawić w chłodne i ciemne miejsce. Po upływie tygodnia wino jest gotowe do spożycia.
Wino chrzanowe zaleca się w przypadku niestrawności, nerwicy żołądkowej oraz niedomagania wątroby. Należy przyjmować 1 łyżeczkę przed posiłkiem.
Syrop z chrzanu
Składniki:
korzeń chrzanu
0,5 szklanki przegotowanej wody
2 łyżki miodu
Przygotowanie:
Chrzan zetrzeć, włożyć do słoika i zalać wodą. Wymieszać, przykryć i odstawić na godzinę. Następnie wycisnąć przez gazę i dodać miód.
Tak przygotowany syrop jest zalecany na kaszel i przeziębienie. Należy stosować 1 łyżkę kilka razy dziennie.
Zbieranie i przechowywanie korzenia chrzanu
Korzeń chrzanu najlepiej wykopywać jesienią lub na wiosnę. Powinno się go zetrzeć, ususzyć w temperaturze 40 stopni C i w takiej postaci przechowywać.
Przeciwwskazania w stosowaniu chrzanu
Chrzanu nie powinny spożywać dzieci poniżej 4 roku życia, gdyż może on powodować podrażnienie układu pokarmowego.
Powinny go unikać również kobiety ciężarne i karmiące piersią ze względu na zawartość drażniącego olejku musztardowego. Z tego powodu powinny na niego uważać również osoby cierpiące na wrzody żołądka, zgagę, schorzenia wątroby i niewydolność nerek.
Należy pamiętać o tym, żeby nie spożywać więcej niż 4 łyżeczki tartego chrzanu dziennie. W przypadku większej ilości może doprowadzić do podrażnienia narządów: nerek, błony śluzowej żołądka i jelit.