Insulinooporność. Jak ją rozpoznać i leczyć?
Insulinooporność to coraz częściej spotykana przypadłość, u której podstaw znajdują się zaburzenia hormonalne. Złe nawyki żywieniowe oraz brak ruchu nie sprzyjają naszemu zdrowiu i sprawiają, że z roku na rok przybywa osób, których komórki wykazują obniżoną wrażliwość na insulinę. Jeśli lekarz stwierdził u ciebie insulinooporność, nie powinieneś jej lekceważyć. Nieleczona może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Jak rozpoznać i leczyć insulinooporność?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność przyczyny
Insulinooporność objawy
Jak zdiagnozować insulinooporność?
Jakie produkty wywołują wyrzut insuliny?
Insulinooporność leczenie
Do jakich chorób prowadzi insulinooporność?
Czym jest insulinooporność?
W przypadku insulinooporności komórki wykazują obniżoną wrażliwość na insulinę. Ten hormon jest wydzielany przez trzustkę i odgrywa kluczową rolę w regulacji stężenia glukozy we krwi. U zdrowych osób wysoki poziom tego cukru prostego prowadzi do wyrzutu insuliny, która niczym klucz otwiera glukozie wrota do komórek, gdzie zostaje ona wykorzystana w celu uwolnienia energii. W wyniku przemian enzymatycznych glukozy dochodzi do uwolnienia dwutlenku węgla i wody, a organizm z uzyskanych reakcji otrzymuje energię, których nośnikiem jest ATP. U osób, które cierpią na insulinooporność, także pojawia się insulina, jednak komórki na nią nie reagują tak, jak u zdrowej osoby. W rezultacie wysoki poziom glukozy we krwi utrzymuje się przez dłuższy czas, przyczyniając się do kolejnych wyrzutów insuliny. W pewnym momencie tego hormonu wytwarzanego przez trzustkę jest na tyle dużo, iż otwiera on komórki dla glukozy. Niemal cały cukier prosty wchodzi do ich wnętrza, gdzie zostaje zmetabolizowany, a gwałtowny spadek stężenia tego związku we krwi powoduje napad wilczego głodu. Insulinooporność nigdy nie powinna być przez nas ignorowana, jeśli utrzymuje się 15-20 lat, w końcu rozwija się w cukrzycę typu 2. Ponadto ten niekorzystny stan, gdy komórki pozostają niewrażliwe na insulinę, prowadzi do problemów z zajściem w ciążę i jej donoszeniem.
Insulinooporność przyczyny
Przyczyny insulinooporności mogą obejmować nieprawidłowości w budowie insuliny. Dzieje się tak, gdy w gen kodujący ten hormon trzustkowy wkradnie się jakiś błąd, przez co wyprodukowane białko różni się od tego, z jakim mamy do czynienia u zdrowych ludzi. Wystarczy niewielka zmiana kodu genetycznego w kilku miejscach, by podczas budowy insuliny zostały wykorzystane inne aminokwasy, zmianie uległa struktura przestrzenna białka i by to nie do końca odpowiadało receptorom insuliny obecnym w naszych komórkach.
Najczęściej jednak przyczyny insulinooporności wiążą się z innymi jednostkami chorobowymi. Wśród nich wymienia się:
- akromegalię;
- nadczynność tarczycy;
- niedoczynność tarczycy;
- choroby nowotworowe;
- nadczynność kory nadnerczy;
- schorzenia wątroby, w tym jej marskość;
- zaawansowaną niewydolność nerek;
- hemochromatozę;
- nadciśnienie tętnicze;
- przewlekłą niewydolność serca.
Ponadto w kontekście przyczyn insulinooporności mówi się coraz częściej o nadwadze i otyłości. Osoby, które mają nadmiar tkanki tłuszczowej, muszą liczyć się z tym, że ich komórki będą mniej wrażliwe na insulinę. W związku z tym powinny dla własnego zdrowia przejść na dietę o obniżonej kaloryczności. Słodzone napoje gazowane, batoniki stanowiące przekąskę w pracy oraz tłuste sosy dodawane do ziemniaków nie zapewniają uczucia sytości. Ponadto nie dostarczają żadnych wartościowych składników odżywczych. Jeśli zmagasz się z nadwagą, w pierwszej kolejności powinieneś wyeliminować ze swojego menu tego typu produkty. Warto też przyjrzeć się swoim nawykom żywieniowym. Wiele osób żyje w ciągłym biegu, zostaje w pracy po godzinach i nie ma czasu na przygotowanie pełnowartościowego posiłku. W rezultacie sięga po to, co łatwo dostępne. Gdy ogarnia nas głód, jesteśmy bardziej skłonni kupić jakiś fast food, słodką bułkę czy batonik w automacie. Wszystkie te produkty sprzyjają nadwadze i otyłości. Jeśli nie masz czasu na gotowanie, możesz rozważyć wykupienie cateringu dietetycznego. Firma, której zlecisz przygotowywanie zdrowych i niskokalorycznych posiłków, dostarczy ci je do biura lub domu. Pozwoli ci to zaoszczędzić sporo czasu na gotowanie, a nie przyczyni się do wzrostu tkanki tłuszczowej i insulinooporności.
Insulinooporność objawy
Objawy insulinooporności obejmują cały zespół dolegliwości. Nie wszystkie problemy muszą występować jednocześnie. Zazwyczaj u osób cierpiących na insulinooporność pojawia się tylko kilka z nich. W tym miejscu warto zaznaczyć, że wprawdzie ta przypadłość prowadzi do napadów wilczego głodu, ale osoby szczupłe też mogą na nią cierpieć. Dzieje się tak, gdy są mocno obciążone genetycznie. Insulinooporność daje objawy takie jak:
- przewlekłe zmęczenie;
- trudności z doborem odpowiednich słów;
- ospałość;
- nadwaga;
- gwałtowny spadek energii połączony z kołataniem serca i drżeniem rąk;
- nadmierna potliwość;
- obrzęk twarzy;
- napady wilczego głodu;
- zatrzymywanie wody w organizmie;
- trądzik;
- trudności z zajściem w ciążę;
- nadmierne owłosienie;
- rozdrażnienie;
- uczucie zimna;
- nawracające migreny;
- rogowacenie ciemne.
Mamy dobrą wiadomość dla osób cierpiących na insulinooporność. Jeśli ich dolegliwość zostanie w porę zdiagnozowana, zazwyczaj mogą się jej pozbyć, przechodząc na dietę o niskim indeksie glikemicznym i stawiając na regularną aktywność fizyczną.
Jak zdiagnozować insulinooporność?
Jeśli zauważysz u siebie kilka objawów wskazujących na insulinooporność, poproś lekarza o skierowanie na badania. Obniżoną wrażliwość komórek na insulinę można określić za pomocą trzech różnych metod diagnostycznych. Pierwsza z nich polega na wykonaniu krzywej cukrowej. Pacjent musi wypić roztwór glukozy, po czym pobierana jest od niego próbka krwi w kilku odstępach czasu. Pomaga to określić, jak organizm zareagował na glukozę. W tym badaniu dowiemy się, jak szybko zachodzi regulacji stężenia cukru we krwi.
Dużą popularnością cieszy się też test krwi metodą HOMA. Ma on na celu określić zarówno poziom glukozy, jak i insuliny we krwi. Następnie za pomocą określonych wzorów wylicza się współczynnik insulinooporności, tzw. HOMA-IR. Jego określona wartość wskazuje na insulinooporność.
W diagnostyce insulinooporności wykorzystuje się też metodę klamry metabolicznej. Pacjentowi podaje się kroplówki z glukozą i insuliną. Poziom hormonu wydzielanego przez trzustkę utrzymuje się w nich na stałym poziomie. Zmianie ulega natomiast stężenie glukozy.
Jakie produkty wywołują wyrzut insuliny?
Produkty wywołujące wyrzut insuliny to produkty o wysokim indeksie glikemicznym, którego wartość przekracza 50. Są to artykuły zawierające cukry proste i złożone, ale też białka, lecz w znacznie mniejszym stopniu. Produkty wywołujące wyrzut insuliny to głównie słodycze, pieczywo, kasze, ryż, makarony, ale też owoce i warzywa. Warto jednak podkreślić, że poszczególne produkty różnią się indeksem glikemicznym. Ten jest najwyższy w przypadku czekolad, cukierków, ciast, lodów etc. Uważać należy też na bardzo słodkie owoce, w tym winogrona i banany. Także warzywa szczególnie zasobne w skrobię, vide ziemniaki, mogą powodować wyrzut insuliny. Wysoki indeks glikemiczny mają też słone przekąski, w tym chipsy, krakersy i paluszki. Chipsy uzyskuje się z ziemniaków bogatych w skrobię, natomiast krakersy i paluszki z mąki o wysokim indeksie glikemicznym. Jeśli ktoś bardzo lubi słodki smak i nie potrafi mu się oprzeć, powinien zrezygnować z cukru na rzecz ksylitolu, stewii czy słodzików.
Insulinooporność leczenie
W leczeniu insulinooporności kluczową rolę odgrywa zmiana stylu życia. Znikoma aktywność fizyczna i spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym to dwa czynniki, które prowadzą do spadku wrażliwości komórek na insulinę. W związku z tym należy zacząć regularnie uprawiać sport, może to być także codzienny długi spacer. Osoba cierpiąca na insulinooporność powinna przejść też na zdrową dietę, która charakteryzuje się niższym indeksem glikemicznym. W jej ułożeniu pomoże diabetolog lub dietetyk kliniczny. Ważne jest też rzucenie palenia oraz rezygnacja z alkoholu, gdyż te używki także negatywnie rzutują na wrażliwość komórek na insulinę.
Osoby, u których występuje otyłość, powinny pozbyć się nadprogramowych kilogramów, przechodząc na dietę o obniżonej kaloryczności i regularnie uprawiając sport. Lekarz może też pacjentowi cierpiącemu na insulinooporność przepisać odpowiednie leki. W sytuacji, gdy obniżona wrażliwość na insulinę jest wywołana przez hormony przeciwstawne do niej, należy zacząć przyjmować medykamenty, które doprowadzą do obniżenia stężenia antagonistów insuliny.
W leczeniu insulinooporności kluczową rolę odgrywa przywrócenie równowagi mikrobiologicznej w jelitach. Można to osiągnąć, przyjmując dobry probiotyk, czyli preparat zawierający żywe, starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii o udokumentowanym działaniu prozdrowotnym. Zasiedlenie jelit dobrą mikroflorą nie tylko pomaga w regulacji poziomu cukru we krwi i zmniejsza ryzyko cukrzycy, ale też odgrywa kluczową rolę w walce z otyłością.
Do jakich chorób prowadzi insulinooporność?
Nieleczona insulinooporność nie tylko grozi rozwojem cukrzycy typu 2, ale może też doprowadzić do szeregu innych schorzeń. Zaliczamy do nich niealkoholowe stłuszczenie wątroby, tutaj mamy do czynienia z dość ciekawym zjawiskiem. U osób, które mają niealkoholowe stłuszczenie wątroby, obserwuje się wzrost ryzyka insulinooporności. Z kolei pojawienie się insulinooporności zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Obniżona wrażliwość komórek na insulinę może też doprowadzić do chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy. Naukowcy podejrzewają również, że nadmiar insuliny we krwi, może skłaniać jajniki do produkcji większej ilości męskich hormonów płciowych, co z kolei w przypadku kobiet o odpowiednich uwarunkowaniach genetycznych może skutkować zespołem policystycznych jajników.