Czarna porzeczka ma tę moc!
Czarna porzeczka to superowoc, który wydaje się być niedoceniany. A szkoda, ponieważ zawiera gigantyczne ilości witaminy C – nawet 3 razy więcej niż cytrusy. Doskonale nadaje się więc na wzmocnienie odporności oraz do walki z przeziębieniem i infekcjami. Ponadto zawarte w tych ciemnych kuleczkach przeciwutleniacze pomagają obniżyć ciśnienie, cholesterol oraz poziom cukru we krwi. Olej z nasion czarnej porzeczki zapobiega wypadaniu włosów i je wzmacnia. Z kolei liście czarnej porzeczki to doskonały sposób na ukąszenia owadów.
Charakterystyka czarnej porzeczki
Porzeczka czarna (Ribes nigrum L) jest gatunkiem rośliny z rodziny agrestowatych. Wywodzi się z umiarkowanych obszarów Europy i Azji. Pierwsze uprawy datuje się na początek XV wieku na terenie Holandii i Danii, a później pojawiła się również w Anglii i Francji.
Czarna porzeczka na terenie Polski występuje w stanie dzikim zarówno na terenach nizinnych, jak i w pasie wyżyn.
Na terenie Polski czarna porzeczka jest owocem uprawianym na szeroką skalę.
Ludowe nazwy czarnej porzeczki to: smrodina, smrodynia, smrodyńki, bździuch, świętojanki.
Morfologia czarnej porzeczki
Czarna porzeczka rośnie w krzewach osiągających do 2 metrów wysokości. Zarówno liście, kwiaty, jak i owoce są pokryte wieloma gruczołkami wydzielającymi specyficzny zapach.
Łodygi krzewu mają owłosione gałązki.
Liście czarnej porzeczki są dużych rozmiarów, składające się z 3 – 5 klap i ucięte lub sercowate u nasady. Gruczołki wydzielające silny aromat umiejscowione są pod spodem liści.
Okres kwitnienia czarnej porzeczki przypada od kwietnia do maja. Kwiaty są niewielkich rozmiarów o czerwonych płatkach zebranych w wielokwiatowe grona.
Czarna porzeczka owocuje od lipca do sierpnia. Jagody są małe, czarne, o słodkawo – cierpkim zapachu i smaku.
Uprawa czarnej porzeczki
Polska znajduje się w czołówce producentów i eksporterów czarnej porzeczki w skali światowej. Łączne zbiory na jej terenie stanowią 25% zbiorów światowych oraz 70% zbiorów w granicach Unii Europejskiej.
Większość porzeczek wyprodukowanych przez polskich sadowników jest przeznaczona na przemysł: robi się z nich koncentraty, soki, dźemy i mrożonki. Trafiają one potem zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport.
Wartości odżywcze czarnej porzeczki
Owoce czarnej porzeczki są bogate w cenne składniki odżywcze. Zawierają witaminy: C, A, E oraz z grupy B, a także minerały: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk, miedź, mangan. Są również źródłem wartościowych flawonoidów oraz kwasów tłuszczowych.
100 g surowych owoców czarnej porzeczki to zaledwie 63 kalorie.
Porzeczki są owocami o niskim indeksie glikemicznym, którego wartość wynosi 25 (IG = 25).
Jednocześnie czarne porzeczki mają niski ładunek glikemiczny, który wynosi 1,73 (ŁG = 1,73).
Wartość odżywcza | Zawartość w 100 g świeżych owoców czarnej porzeczki |
Wartość energetyczna | 63 kcal |
Białko ogółem | 1.4 g |
Tłuszcz | 0.41 g |
Węglowodany (z czego tylko 7% to cukry proste) | 15.38 g |
Minerały | |
Wapń | 55 mg |
Żelazo | 1.54 mg |
Magnez | 24 mg |
Fosfor | 59 mg |
Potas | 322 mg |
Sód | 2 mg |
Cynk | 0.27 mg |
Witaminy | |
Witamina C | 181 mg |
Tiamina | 0.050 mg |
Ryboflawina | 0.050 mg |
Niacyna - | 0.300 mg |
Witamina B6 | 0.066 mg |
Witamina A | 230 IU |
Witamina E | 1 mg |
Właściwości zdrowotne czarnej porzeczki
Czarna porzeczka obniża ciśnienie krwi
W soku z czarnej porzeczki znajdują się duże ilości potasu, który może wspomagać kurację lekami na nadciśnienie. Ponadto wzmacnia serce, uszczelnia naczynia krwionośne, a wraz z kwasami fenolowymi zmniejsza ryzyko zawału mięśnia sercowego.
Czarna porzeczka pomaga zwalczyć przeziębienie i infekcje
Wysoka zawartość witaminy C w owocach bździucha czyni z nich doskonałe wsparcie w walce z przeziębieniem i infekcją: osłabia objawy chorobowe i znacznie skraca czas ich trwania. Ponadto ma świetne działanie profilaktyczne, ponieważ wzmacnia układ odpornościowy.
Czarna porzeczka ma działanie przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne
Zawartość witaminy C oraz kwasów fenolowych hamuje namnażanie bakterii Helicobacter pylori, wirusów oraz grzybów.
Czarna porzeczka spowalnia procesy starzenia organizmu
Flawonoidy zawarte w owocach czarnej porzeczki hamują powstawanie w organizmie toksycznych związków.
Czarna porzeczka obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi
Za to działanie odpowiadają pektyny – spowalniają one wchłanianie "złych" tłuszczy oraz cukru przez organizm.
Czarna porzeczka działa oczyszczająco na organizm
Zawarte w czarnych porzeczkach flawonoidy przyspieszają wydalanie toksyn oraz metali ciężkich z organizmu.
Czarna porzeczka zwalcza bakterie E.coli
Zawarte w owocach czarnej porzeczki antocyjany mają działanie antybakteryjne i pomagające zwalczyć przyczyny problemów żołądkowych.
Czarna porzeczka zapobiega powstawaniu żylaków
Występująca w czarnej porzeczce rutyna działa uszczelniająco na ściany naczyń krwionośnych, dzięki czemu ogranicza występowanie krwiaków, wybroczyn oraz żylaków.
Czarna porzeczka pomaga pozbyć się zaparć
Zawarty w czarnej porzeczce błonnik pozytywnie wpływa na układ pokarmowy.
Czarna porzeczka wspomaga pracę oczu
Zawartość witaminy A oraz antocyjanów wpływa korzystnie na narząd wzroku. Spożywanie czarnej porzeczki może stanowić doskonałą profilaktykę przeciwko chorobom oczu np. zaćmie.
Czarna porzeczka działa moczopędnie
Dzięki zawartości kwercetyny owoce czarnej porzeczki doskonale oczyszczają drogi moczowe.
Czarna porzeczka ma działanie przeciwalergiczne
Odpowiada za to zawarta w niej kwercetyna.
Czarna porzeczka zwalcza wolne rodniki
Bogactwo flawonoidów ogranicza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.
Czarna porzeczka zapobiega powstawaniu anemii
Zawiera dużą ilość krwiotwórczego żelaza.
Właściwości zdrowotne liści czarnej porzeczki
Nie tylko owoce, ale również liście czarnej porzeczki wykazują szereg korzystnych działań na ludzki organizm.
Napary z liści mogą przyspieszyć gojenie się ran, a także złagodzić świąd spowodowany ukąszeniami owadów.
Napary stosowane wewnętrznie działają moczopędnie oraz napotnie, będą więc idealne podczas przeziębienia lub infekcji. Mogą pomóc również na problemy żołądkowo – jelitowe.
Płukanka z naparu z liści czarnej porzeczki jest pomocna w przypadku bólu gardła.
Napar z liści czarnej porzeczki jest bardzo prosty w przygotowaniu. Wystarczy łyżeczkę sproszkowanych liści zalać szklanką wrzątku, odstawić na 10 minut i przecedzić. Tak sporządzony napar zaleca się pić 3 razy dziennie.
Olej z nasion czarnej porzeczki
Oprócz owoców oraz liści czarnej porzeczki, bardzo cenne są też maleńkie ziarenka znajdujące się we wnętrzu każdego owoca. Z tych nasionek powstaje olej, którego skład wykazuje niezwykle pozytywne działanie zdrowotne.
Olej z nasion czarnej porzeczki zawiera w swoim składzie przede wszystkim wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Odgrywają one wielką rolę w profilaktyce oraz leczeniu chorób układu krążenia. Ponadto jest bogaty w witaminę E, sterole, fitosterole, karetonoidy oraz flawonoidy. Dzięki tym składnikom olej z nasion czarnej porzeczki wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe oraz antyoksydacyjne.
Olej jest doskonały do leczenia łuszczycy, trądziku pospolitego, a także schorzeń układu pokarmowego. Świetnie wpływa również na poprawę odporności.
Zastosowanie czarnej porzeczki
W kosmetyce
Wyciągi z owoców czarnej porzeczki znalazły zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Mają one działanie oczyszczające, tonizujące oraz przeciwbakteryjne. Z tego powodu są doskonałym składnikiem kremów dedykowanych cerze tłustej i mieszanej oraz pomadek do ust o działaniu nawilżającym i regenerującym.
Z kolei olej z nasion czarnej porzeczki może być składnikiem kosmetyków do włosów. Przeciwdziała on wypadaniu włosów oraz poprawia ich gęstość.
W kuchni
Czarną porzeczkę oczywiście najlepiej spożywać świeżą – w ten sposób można szybko dostarczyć swojemu organizmowi cennych witamin i minerałów. Jednak najczęściej jej owoce są wykorzystywane w inny sposób: można z nich przygotować wiele smakołyków. Doskonale nadają się do ciast, muffinek oraz do przetworów. Można z nich przygotować pyszne dżemy, soki, kompoty, koncentraty oraz nalewki i wina.
Przepisy
Sok z czarnej porzeczki
Składniki:
2,5 kg owoców czarnej porzeczki
3 szklanki wody
Przygotowanie:
Owoce umyć pod bieżącą wodą, usunąć z nich ogonki i oczyścić z innych zanieczyszczeń. Przełożyć je do garnka i wlać 2 szklanki wody.
Garnek przykryć pokrywką i zagotować. Gotować na małym ogniu przez 10 minut. Następnie przecedzić przez gęste sitko do drugiego garnka. Pozostałe pestki i skórki zalać 1 szklanką wody i ponownie zagotować. Po 10 minutach znów przecedzić do soku z pierwszego gotowania.
Tak powstały sok ponownie zagotować, przelać do czystych słoiczków i pasteryzować 20 minut.
Dżem z czarnej porzeczki
Składniki:
2 kg czarnej porzeczki
1 kg cukru
Przygotowanie:
Porzeczki dokładnie umyć pod bieżącą wodą i obrać z gałązek oraz innych zanieczyszczeń. Przełożyć do garnka i zasypać cukrem. Gotować na małym ogniu 1,5 – 2 godziny często mieszając. Jeszcze wrzący dżem przekładać do wyparzonych słoiczków i od razu zakręcać. Pasteryzować przez 20 minut.
Przeciwwskazania
Czarne porzeczki są w pełni bezpieczne dla zdrowia. Jedynym przeciwwkazaniem są alergie, które na szczęście w przypadku tych owoców nie występują zbyt często. Objawiają się świądem w jamie ustnej oraz trudnościami z połykaniem.