Glutation to najsilniejszy i jeden z najważniejszych antyoksydantów występujących w ludzkim organizmie. Tak jak inne przeciwutleniacze chroni komórki przed tzw. stresem oksydacyjnym: zwalcza wolne rodniki będące przyczyną szybszego starzenia się organizmu, rozwoju chorób (w tym nowotworowych) oraz osłabienia odporności. Czym dokładnie jest glutation? Jakie wykazuje właściwości? Jak podwyższyć jego poziom we krwi? I wreszcie, czy warto go suplementować?
Glutation– co to takiego?
Glutation zredukowany(GSH, y-L-glutamyl-L-cysteinyloglicyna) to pod względem chemicznym białko składające się z trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Jest więc naturalnym tripeptydem powszechnie wystepującym we wszystkich żywych komórkach – zarówno zwierzęcych, jak i roślinnych. Stężenie glutationu jest szczególnie wysokie w cytoplazmie, mitochondriach i jądrze komórkowym.
Glutation jest najsilniejszym przeciwutleniaczem wystepującym w organizmie. Mimo tego, że jest podobny do innych antyoksydantów, to wyróżnia go jedna niezwykła cecha: organizm może sam go wyprodukować.
Glutation należy do najważniejszych przeciwutleniaczy obok askorbinianu, albuminy, cysteiny, kwasu moczowego, kreatyniny, flawonoidów, kwasu fitynowego, melaniny, witaminy E, B-karotenu, blirubiny, biliwerdyny oraz koenzymu Q10.
Glutation może wystepować w ludzkich tkankach w postaci utlenionej lub zredukowanej. Jednak tylko forma zredukowana wykazuje korzystne działanie, stanowiąc 99% całego glutationu obecnego w organizmie.
Biosynteza glutationu
Biosynteza glutationu przebiega w dwóch etapach. W pierwszym etapie na skutek kontaktu glutationu z reaktywnymi formami tlenu są one neutralizowane, przy czym sam glutation zostaje w tym procesie utleniony do nieaktywnej formy. Następnie zachodzi drugi etap: dzięki działaniu enzymu zwanego reduktazą glutationu jest na powrót redukowany do formy aktywnej wykazującej gotowość do kontynuowania walki z wolnymi rodnikami. Jego działanie oparte jest więc na przebiegających równoważnie procesach utleniania i redukowania. W ten sposób zapewnione jest jego korzystne ochronne działanie przed szkodliwym wpływem stresu oksydacyjnego.
Synteza glutationu tak naprawdę przebiega w każdej komórce ciała, ale największa ilość produkowana jest w wątrobie, skąd wraz z krwią następuje jego transport do innych tkanek organizmu. Wykorzystywany jest głównie przed mięśnie, nerki, płuca, limfocyty oraz mózg.
Działanie glutationu
Głównym zadaniem glutationu jest
obrona organizmu przed stresem oksydacyjnym, który powstaje na skutek nadmiernej ilości wolnych rodników. Ilość glutationu na odpowiednim poziomie zapewnia zdolność organizmu do ich zwalczania.
Stres oksydacyjny wywołuje z kolei obniżenie odporności, a nawet może być przyczyną powstawania wielu schorzeń, w tym nowotworów.
Glutation oprócz obrony antyoksydacyjnej wykazuje szereg innych właściwości:
Reguluje pracę układu immunologicznego – zwiększa produkcję limfocytów, które z kolei pomagają w walce z wirusami;
Zapobiega stanom zapalnym – glutation blokuje powstawanie większości cytokin zapalnych, które są odpowiedzialne za powstawanie stanów zapalnych w organizmie;
Detoksykuje komórki – pomaga usuwać metale ciężkie i toksyny z organizmu oraz wspiera właściwe funkcjonowanie wątroby;
Obniża poziom cholesterolu we krwi, dzięki czemu zmniejsza ryzyko powstawania chorób sercowo-naczyniowych;
Ma pozytywny wpływ na układ pokarmowy – pomaga utrzymać prawidłową florę bakteryjną jelit poprzez wzbogacenie przewodu pokarmowego dobroczynnymi bakteriami probiotycznymi;
Może zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2 – odpowiednie stężenie glutationu we krwi poprawia wrażliwość na insulinę;
Odgrywa rolę w procesie wchłaniania makro- i mikroelementów – poziom GSH na odpowiednim poziomie zapewnia lepszą przyswajalność m.in. żelaza i selenu;
Łagodzi objawy chorób o podłożu psychicznym – wyższy poziom glutationu w mózgu zapobiega zaburzeniom obsesyjno-kompulsywnym oraz poprawia objawy schizofrenii. Ponadto może zapobiegać powstawaniu stanów depresyjnych;
Zapobiega powstawaniu choroby Alzheimera – wyższy poziom glutationu w komórkach poprawia m.in. pamięć oraz łagodzi ogólne objawy choroby;
Poprawia funkcje poznawcze – wyższy poziom glutationu w komórkach poprawia procesy myślowe i pamięć;
Zapobiega chorobom nerek – dzięki zwalczaniu wolnych rodników zapobiega powstawaniu stresu oksydacyjnego, który z kolei może być przyczyną niewydolności nerek;
Pomaga utrzymać organizm w dobrej formie fizycznej i psychicznej – wolne rodniki przyspieszają proces starzenia organizmu;
Pomaga osiągać lepsze wyniki sportowe – suplementacja GSH może wpływać na poprawę siły, szybkości oraz składu ciała u sportowców;
Przyspiesza regenerację mięśni po treningu i zapobiega tzw. "zakwasom"- odpowiedni poziom glutationu w mięśniach zabiega odkładaniu się w nich kwasu mlekowego;
Poprawia stan skóry – odpowiedni poziom glutationu w organizmie pomaga pozbyć się zmian trądzikowych, a także wpływa na szybszą regenerację skóry. Ponadto może zapobiegać przebarwieniom i pomóc pozbyć się już istniejących zmian.
.
Przyczyny niedoborów glutationu
Jednym z głównych powodów niewystarczającej produkcji glutationu w organizmie jest zaawansowany wiek. Dzieje się tak, ponieważ wraz z wiekiem spada aktywność enzymów odpowiedzialnych za jego produkcję.
Również stres może negatywnie wpływać na poziom GSH w ludzkich tkankach.
Nieprawidłowa dieta, w której brakuje produktów zawierających cysteinę i metioninę – substratów niezbędnych do produkcji glutationu jest kolejną przyczyną niższego stężenia GSH w organizmie.
Nieprawidłowy poziom glutationu może wskazywać na występowanie różnych chorób. W przypadku zbyt niskiego poziomu schorzeniami współwystępującymi jest cukrzyca i choroby związane z niedoborami odporności np. wirus HIV.
Również u osób nałogowo palących papierosy zaobserwowano niższą ilość glutationu w organizmie. Spowodowane jest to większym "zużywaniem" glutationu, który neutralizuje szkodliwe substancje zawarte w papierosach.
Z kolei nadmierne spożywanie alkoholu odpowiada za mniejszą ilość glutationu w samej wątrobie.
Gwałtowny wzrost poziomu glutationu we krwi może oznaczać rozwijającą się w organizmie chorobę nowotworową.
Jak podwyższyć poziom glutationu w organizmie?
Naturalny poziom glutationu w organizmie może podwyższyć:
DietaSpożywanie produktów bogatych w ten cenny antyutleniacz w szybki sposób może pomóc w zwiększeniu jego ilości w organizmie. Istnieje szereg produktów spożywczych, w których występuje glutation. Należą do nich:
- warzywa krzyżowe: brokuły, kalafior, brukselka;
- czosnek i cebula;
- świeże owoce: pomarańcze, jabłka, awokado, truskawki, arbuz;
- świeżo przygotowane mięso: gotowana szynka, smażony kurczak, smażona wołowina, smażony bekon, ryby;
- zboża, ziarna zbóż;
- rośliny strączkowe: fasola;
- orzechy;
- jaja.
Produkty mleczne, nabiał oraz produkty bogate w białko, cysteinę i metioninę zwiększają poziom glutationu w organizmie, ponieważ dostarczają niezbędnych składników biorących udział w biosyntezie tego cennego antyoksydantu w komórkach.
Aktywność fizycznaWraz ze zwiększoną aktywnością fizyczną wzrasta również poziom glutationu w organizmie. Ciekawostką jest to, że produkcja glutationu przez komórki jest regulowana zgodnie z zapotrzebowaniem na niego. Oznacza to, że organizm bardziej narażony na stres będzie produkował więcej glutationu.
Regularna i umiarkowana aktywność fizyczna również powoduje większą produkcję glutationu w komórkach.
SuplementacjaSuplementy zawierające glutation np. Biotad Plus mogą być przyjmowane w różnych postaciach: doustnie, poprzez inhalację oraz dożylnie w formie zastrzyków.
Z racji tego, że glutation jest rozkładany w wątrobie, zdecydowana część suplementów przyjmowanych doustnie nie przyniesie pożądanych efektów. Lepsze rezultaty można osiągnąć poprzez przyjmowanie ich w postaci liposomalnej, podjęzykowej, tabletek o przedłużonym uwalnianiu, tabletek do ssania, preparatów do inhalacji, tabletek powlekanych lub zastrzyków.
Dobrą bazą do zwiększonego wchłaniania glutationu jest suplementacja innych składników odżywczych:
- cysteiny – niezbędna w biosyntezie GSH – reguluje szybkość jego produkcji;
- witamin A i E – wzmacniają działanie antyoksydacyjne i detoksykacyjne glutationu;
- witaminy C – zwiększa poziom glutationu w organizmie;
- witamin z grupy B – doskonale wspiera biosyntezę glutationu w komórkach;
- selenu – pomaga utrzymać odpowiedni poziom glutationu;
- kwasu alfa-liponowego – należy do najważniejszych boosterów GSH;
- magnezu – wpływa na podwyższenie glutationu we krwi;
- sylimaryny – zwiększa poziom GSH i witaminy C w organizmie.
Skutki uboczne suplementacji glutationem
Przyjmowanie suplementów zawierających GSH nie jest wskazane dla każdego, ponieważ może powodować skurcze, wzdęcia oraz reakcje alergiczne (zmiany skórne np. wysypka).
Glutation w postaci suplementu przyjmowanego wziewnie może powodować problemy z oddychaniem u osób zmagających się z łagodną postacią astmy.
Ponadto spożywanie przed dłuższy czas suplementów zawierających GSH może przyczyniać się do zmniejszenia poziomu cynku w organizmie.
Przeciwwskazania do suplementacji GSH
Generalnie suplementowanie glutationu jest bezpieczne, jednak nie zaleca się stosowania go w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią. W tej sytuacji przed rozpoczęciem stosowania suplementu należy skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:B. Bukowska,
Glutation:
Biosynteza, czynniki indukujące oraz stężenie w wybranych jednostkach chorobowych, Medycyna Pracy, nr 55 (6) 2004 (http://oldwww.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/Buk9_06_04.pdf)
A. Bilska, A. Kryczyk, L. Włodek,
Różne oblicza biologicznej roli glutationu, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2007; 61: 438-453, e-ISSN 1732-2693
B. Bukowska,
Funkcje glutationu oraz czynniki zmniejszające jego stężenie, Medycyna Pracy, 2005;56(1):69 — 80, (http://oldwww.imp.lodz.pl/upload/oficyna/artykuly/pdf/full/Buk10-01m-06.pdf)
