Badanie moczu – jak interpretować wyniki.
Podobnie jak badanie krwi tak również badanie moczu powinno być przeprowadzane regularnie. Przynajmniej raz w roku powinniśmy oddawać nasz mocz do badania. Dzięki takiemu badaniu można ocenić nie tylko stan naszych nerek, ale również innych narządów naszego organizmu.
Poprzez badanie moczu lekarz jest w stanie ocenić stan naszego zdrowia. Przeprowadzając badanie moczu lekarz jest w stanie rozpoznać choroby nerek, układu moczowego, a także wątroby. Badanie takie ułatwia diagnostykę cukrzycy, żółtaczki, a także zapalenia trzustki. Jest również przydatne m.in. w diagnostyce chorób nadnerczy, przy monitorowaniu poziomu wapnia, witaminy C oraz mocznika w organizmie, do wykrywania specyficznych markerów różnych procesów chorobowych, a także do oceny zapotrzebowania na przeciwutleniacze.
Kiedy przeprowadza się badanie moczu?
- w przypadku podejrzenia infekcji układu moczowego (do typowych objawów nasuwających takie podejrzenie należą: ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, trudności w oddawaniu moczu, krew w moczu, gorączka, ból w podbrzuszu, parcie na pęcherz moczowy),
- w celu monitorowania skuteczności leczenia kamicy nerkowej, infekcji układu moczowego, nadciśnienia tętniczego, niektórych chorób nerek lub wątroby,
- jako badanie rutynowe (przynajmniej raz w roku — zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn).
Jakie parametry bada się podczas badania moczu?
- Barwę – mocz posiada zabarwienie żółte, jasnożółte lub też słomkową. Kolor moczu zmienia się z różnych przyczyn. Jest nieco ciemniejszy rano w momencie, kiedy zmieniliśmy dietę bądź też przyjmujemy leki. Niepokojące dla nas powinno być pojawienie się moczu w kolorze czerwonym bądź też krwistym – może świadczyć to o utracie czerwonych krwinek. Takie działanie ma miejsce podczas uszkodzenia nerek, kamicy nerkowej bądź też w skazie krwotocznej. Nasz mocz może posiadać również brunatny kolor, zmiana koloru może świadczyć o obecności w moczu bilirubiny, a co za tym idzie może świadczyć o żółtaczce.
- Przejrzystość – mocz powinien być przejrzysty, klarowny bądź delikatnie opalizujący. Jeżeli mocz jest mętny może oznaczać obecność w moczu krwinek czerwonych. Sytuacja taka ma miejsce w momencie, kiedy w naszym organizmie ma miejsce stan zapalny bądź nowotwór pęcherza. Jeżeli mętność moczu istnieje od początku może być to przyczyną ropnych zapaleniach dróg moczowych i niektórych postaciach kamicy nerkowej.
- Odczyn – mocz powinien posiadać odczyn kwaśny. Właściwe pH moczu powinno wynosić 4,5 – 7,8. Najwłaściwsze pH, jakie powinien posiadać mocz to 6. Zazwyczaj pH moczu poniżej 6 występuje u osób, które spożywają duże ilości mięsa. Natomiast kwaśny odczyn moczu (powyżej 6) występuje u wegetarian bądź też u osób na diecie mlecznej. Długo utrzymujący się odczyn zasadowy świadczy o niewłaściwej prace pracy nerek, może również sygnalizować zakażenie układu moczowego, bądź też może świadczyć o kamicy nerkowej.
- Ciężar właściwy – powinien wynosić 1,023 - 1,035 g/cm3. Ciężar moczu nigdy nie powinien zbliżyć się do ciężaru wody. Jeżeli tak się dzieje, jest to niepokojący sygnał, ponieważ świadczy o tym, iż nerki nie zagęszczają moczu. Ciężar moczu zwiększa się w momencie, gdy zwiększa się ilość białek lub glukozy w moczu. Zmniejszający się ciężar moczu może być przyczyną chorób w szczególności niewydolności nerek bądź też moczówki prostej.
O czym mogą świadczyć niepożądane substancje występujące w próbce moczu?
- Białko – jeżeli pojawia się w moczu przejściowo nie jest to nic niepokojącego. Białko w moczu może być wywołane podwyższona temperaturą, przemarznięciem, bądź też wzmożonym wysiłkiem fizycznym. Jeżeli nie utrzymuje się przez dłuższy czas nie jest to zjawisko niepokojące. Jeżeli jednak w kolejnych badaniach w naszym moczu pojawia się białko powinniśmy poddać się bardziej szczegółowym badaniom. Zjawisko to może być objawem niewydolności nerek bądź też problemów z układem moczowym.
- Bakterie – jest to zjawisko niepokojące. Świadczy zazwyczaj o zakażeniu któregoś z odcinków dróg moczowych np. pęcherza, cewki moczowej, nerek bądź też miedniczki nerkowej.
- Cukier – jeżeli pojawia się w kilku badaniach z rzędu świadczy to o tym, że mamy do czynienia z cukrzycą. Jeżeli natomiast cukier pojawia się w moczu osoby chorej na cukrzyce, jest to sygnał, iż chory jest źle leczony.
- Ciała ketonowe – jeżeli pojawią się w jednorazowej badanej próbce nie jest to nic niepokojącego. Taka sytuacja ma miejsce zazwyczaj przy podwyższonej temperaturze, wymiotach, głodzeniu czy też stosowanej diecie bogatotłuszczowej. Jednakże jeżeli ciała ketonowe pojawiają się w kolejnych badanych próbkach sytuacja ta powinna nas zaniepokoić, ponieważ może świadczyć o źle rozkładanych węglowodanach i tłuszczach. Przede wszystkim jest to sygnał, że cukrzyca jest źle leczona.
- Bilirubina — bilirubina całkowita: < 1,1 mg/dl, bilirubina związana: < 0,3 mg/dl. Wzrost bilirubiny całkowitej pojawia się najczęściej w ciąży, żółtaczce i u noworodków. Natomiast wzrost ilości bilirubiny zwykłej świadczyć może o różnego rodzaju chorobach wątroby: wirusowym zapaleniu wątroby, marskości wątroby, chorobach metabolicznych, w cholestazie wątrobowej. Poziom bilirubiny pozwala również ustalić typ żółtaczki.
- Krwinki białe – w polu widzenia powinno znajdować się 0 – 5 krwinek białych. Jeżeli w moczu pojawia się więcej niż 10 białych krwinek świadczy to o zwiększonym wydalaniu białych krwinek w jakiejkolwiek części układu moczowego. Taka sytuacja może świadczyć o zakażeniu bakteryjnym układu moczowego, a także może być reakcją na przyjmowanie niektórych leków. Ponadto może być spowodowane przez duży wysiłek fizyczny, stany gorączkowe, odwodnienie, przewlekła niewydolność krążenia, zmiany zapalne narządów sąsiadujących z układem moczowym.
- Krwinki czerwone — w polu widzenia powinny znajdować się 0 – 3 krwinki czerwone. Podobnie jak w przypadku występowania w moczu krwinek białych, nadmiar krwinek czerwonych może świadczyć o uszkodzeniu nerek, bądź też innej części układu moczowego. Najczęstszą przyczyną nadmiaru krwinek czerwonych jest kamica nerkowa, a w szczególności kolka nerkowa. Jeżeli w moczu pojawia się więcej niż 10 krwinek czerwonych może to być również sygnałem, że w organizmie pojawia się gruźlica, zaburzenia krzepnięcia krwi, niewydolność krążenia, marskość wątroby. Można również spotkać się z domieszką krwi w moczu podczas krwawienia miesiączkowego bądź też podczas lub po różnego rodzaju zabiegach. W takich przypadkach mamy do czynienia z krwiomoczem rzekomym.
- Mocznik – pojawia się w moczu w szczególności podczas stosowania diety bogatobiałkowej, jest także sygnałem, że nerki działają w niewłaściwy sposób bądź też o tym, że nasz organizm jest odwodniony.
Mocz należy zanieść do wskazanego labolatorium w celu przeprowadzenia badania i analizy moczu. Zazwyczaj do przechowywania moczu stosuje się specjalnie do tego przeznaczone pojemniki na mocz. Na rynku dostępnych jest wiele pojemników:
Jak przygotować się do badania moczu?
- Przede wszystkim próbka do badania powinna być pobrana z moczu porannego. Nie wcześniej niż o 3 nad ranem. Po przynajmniej 5 godzinach od ostatniego oddawania moczu.
- Przed dokonaniem poboru moczu należy dokładnie umyć ręce oraz miejsca intymne.
- Mocz oddajemy do specjalnie przygotowanego w tym celu pojemnika. Powinno pobierać się mocz ze środkowego strumienia.
- Bardzo ważne jest, w jakim czasie przekażemy pojemnik z moczem do badania. Należy zrobić to jak najszybciej po oddaniu moczu. Jednakże jeżeli jest to niemożliwe należy pojemniczek z moczem przechowywać w lodówce.