Inhalacja u dzieci – jak prawidłowo ją wykonać?
Choć katar to powszechna i niegroźna dolegliwość, bywa jednak męcząca i w znacznym stopniu może wpływać na wydajność oraz samopoczucie. Z częstym, nawracającym katarem borykają się przede wszystkim dzieci. Powiada się, że leczony katar trwa tydzień, nieleczony zaś 7 dni. Jednak w przypadku dzieci, a tym bardziej niemowląt, które nie potrafią jeszcze pozbyć się wydzieliny z nosa, czekanie aż katar sam minie, może nie być najlepszym pomysłem – utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia swobodne oddychanie. Popularnym sposobem łagodzącym dolegliwości ze strony układu oddechowego u maluchów, w tym także kataru, są inhalacje. Jak poprawnie wykonać taki zabieg? Podpowiadamy!
Czym właściwie jest katar?
Nos stanowi początkowy fragment górnego odcinka dróg oddechowych. Jednym z najważniejszych jego zadań jest oczyszczenie, nawilżenie i ogrzanie powietrza. W nosie znajduje się niewielka ilość śluzu. Stanowi ona filtr dla różnych drobnoustrojów i zanieczyszczeń. Oprócz śluzu w nosie znajduje się także aparat rzęskowy. Rzęski poruszając się z dużą częstotliwością (ok. 1000 razy na minutę), usuwają śluz wraz z zanieczyszczeniami. W ten sposób dolne drogi oddechowe są zabezpieczone przed przedostaniem się do nich niepożądanych cząsteczek. Na prawidłowe funkcjonowanie aparatu śluzowo-rzęskowego duży wpływ ma odporność organizmu. Niektóre czynniki, takie jak infekcje czy alergie, wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie tego aparatu. W takim przypadku dochodzi do nieżytu nosa, czyli kataru, będącego stanem zapalnym błony śluzowej nosa1.
Inhalacje na zatkany nos – czy są skuteczne?
Starsze dzieci i dorośli potrafią pozbyć się wydzieliny z nosa, wydmuchując go. Niemowlęta niestety nie mają takiej możliwości, dlatego w przypadku kataru niezbędna jest interwencja rodziców. Częstym sposobem wykorzystywanym do odetkania małego noska jest mechaniczne odciąganie wydzieliny, przy użyciu aspiratorów. To metoda, dzięki której szybko i łatwo usuniesz wydzielinę z małego noska. Jednak w przypadku, gdy błona śluzowa jest obrzęknięta i mocno podrażniona, taki zabieg rozwiązuje problem tylko częściowo.
Zalegająca wydzielina może prowadzić do wtórnych zakażeń, co może nie tylko nasilić nieprzyjemne dolegliwości, ale nawet powodować konieczność wizyty u lekarza i wdrożenia leczenia antybiotykiem. Jedną z metod na oczyszczanie noska i złagodzenie dolegliwości związanych z infekcją, są inhalacje.
Inhalacja to skuteczna metoda – pozwala na podanie leku bezpośrednio do miejsca, w którym ma zadziałać. Dzięki temu nie tylko szybciej przynosi ulgę, ale również pozwala na zminimalizowanie ogólnoustrojowych działań niepożądanych2.
Metody inhalacji i ich przebieg
Istnieje kilka metod inhalacji. Najłatwiejszą metodą jest wykorzystanie miski z gorącą wodą, z dodatkiem olejku eterycznego lub ziół. Wystarczy, że do miski (lub innego niskiego, w miarę szerokiego naczynia) nalejesz gorącą (ale nie wrzącą) wodę i dodasz odpowiednią ilość olejku (rekomendowaną przez producenta lub zaleconą przez lekarza) lub ziół. Aby przeprowadzić inhalację, wystarczy pochylić się nad miską, a na głowę zarzucić ręcznik – tak, by obejmował również naczynie ze wszystkich stron. Inhalacja polega na wdychaniu aromatyzowanej pary wodnej.
Drugi sposób inhalacji to inhalatory osobiste. Ta metoda jest stosowana przede wszystkim przez osoby chorujące przewlekle, np. na astmę. Przeważnie są to inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem zawierającym lek. To metoda, która sprawdzi się w przypadku starszych dzieci – wymaga bowiem współpracy pacjenta. Konieczne jest skoordynowanie wdechu z momentem aplikacji aerozolu.
Nieco łatwiejszym sposobem inhalacji małych pacjentów jest zastosowanie nebulizatora. To urządzenie może działać na dwa sposoby: dozując lek pod ciśnieniem lub poprzez ultradźwięki. Nebulizatory mają przeważnie wygodną maseczkę, która obejmuje nos i usta pacjenta. Dzięki temu substancja przedostaje się do układu oddechowego podczas normalnego oddychania.
Do metod inhalacji można zaliczyć również specjalne plastry nasączone olejkiem eterycznym, które przykleja się do piżamki lub pościeli dziecka. Zapach uwalnia się stopniowo przez wiele godzin, a cząsteczki olejku przedostają się do dróg oddechowych w czasie oddychania.
Podstawą przeprowadzenia inhalacji lub nebulizacji jest przestrzeganie zaleceń producenta substancji, której użyjesz. Do zabiegów stosuj również wyłącznie produkty do tego przeznaczone. Nie skracaj ani nie wydłużaj czasu ani częstotliwości inhalacji – to może wpłynąć na jej skuteczność. W razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze konsultuj się z lekarzem.
Inhalacje na katar dla dziecka – jak przeprowadzić?
W przypadku kataru u niemowląt i dzieci dobrze sprawdzi się nebulizator lub naczynie z wodą. Inhalatory stosuje się przede wszystkim do łagodzenia objawów chorób dolnych dróg oddechowych. Nebulizatory z kolei nadają się do łagodzenia chorób zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych3.
Jeśli planujesz zakup któregoś z tych sprzętów, miej na uwadze to, że wiele modeli inhalatorów ma funkcję nebulizacji.
Inhalacja niemowlaka będzie zdecydowanie najłatwiejsza przy użyciu nebulizatora. To urządzenia, które nie wymagają współpracy pacjenta, nie trzeba pilnować odpowiedniego czasu wdechów i wydechów. Urządzenie rozpyla lek, dzięki czemu wystarczy po prostu oddychać, by przedostał się do dróg oddechowych. To, w które miejsce przedostanie się lek (górne czy dolne drogi oddechowe), zależy przede wszystkim od wielkości jego cząsteczek. Dzięki temu, że lek trafia dokładnie tam, gdzie powinien, omijając układ pokarmowy, metoda ta jest jedną z bezpieczniejszych.
Pamiętaj o tym, że nebulizator rozbija substancję leczniczą na małe cząsteczki, dzięki czemu przedostają się one do układu oddechowego. Dlatego do nebulizacji stosuj wyłącznie te substancje, które są do tego przeznaczone.
Ile powinna trwać inhalacja u niemowlaka?
Inhalacje, zarówno u niemowląt, jak i dzieci, powinny trwać maksymalnie do 20 minut. Najczęściej wystarczy 5-10 minut, a zabieg można powtarzać 2-3 razy dziennie, w tym przed snem, by ułatwić maluszkowi oddychanie i tym samym poprawić mu komfort snu.
Źródła
Anna Skórka, Katar u dzieci, http://managerapteki.pl/katar-u-dzieci/
Jolanta Pietrzak, Anna Obuchowicz, Katarzyna Kowol-Trela, Terapia inhalacyjna u dzieci, https://bibliotekanauki.pl/articles/1033370