Testy na Covid-19 (Koronawirus)

Objawy COVID-19 i kiedy rozważyć wykonanie testu?

Symptomatologia zakażenia SARS-CoV-2 jest często zmienna i niejednoznaczna. Wielu ludzi przechodzi infekcję bez żadnych dolegliwości, podczas gdy inni doświadczają ciężkich form choroby wymagających hospitalizacji. Czynniki takie jak zaawansowany wiek czy współistniejące schorzenia, szczególnie te dotyczące układu oddechowego i krążenia, zwiększają ryzyko poważnych powikłań.

Wiele symptomów COVID-19, takich jak podwyższona temperatura ciała, ogólne osłabienie, bóle głowy i mięśni, katar czy kaszel, może być łatwo pomylonych z objawami pospolitego przeziębienia lub grypy. U niektórych pacjentów pojawiają się także zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym wymioty i biegunka. Charakterystycznym, choć nie zawsze obecnym, symptomem jest natomiast nagła utrata zdolności odczuwania zapachów i smaków. W cięższych przypadkach choroba może prowadzić do duszności, trudności w oddychaniu, bólu w klatce piersiowej, a nawet problemów neurologicznych, manifestujących się zaburzeniami mowy czy koordynacji ruchowej. Należy pamiętać, że wirus mutuje, a jego kolejne warianty mogą wiązać się z różnymi kombinacjami symptomów, dlatego warto śledzić bieżące informacje publikowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) czy Ministerstwo Zdrowia.

Zaleca się wykonanie testu na COVID-19 w następujących sytuacjach:

• Gdy odczuwasz jakiekolwiek niepokojące objawy, nawet jeśli są łagodne.
• Po kontakcie z osobą, u której potwierdzono zakażenie SARS-CoV-2, niezależnie od tego, czy występują u Ciebie symptomy.
• W ramach samokontroli, szczególnie w okresach zwiększonej zachorowalności na infekcje dróg oddechowych.

Dla testów antygenowych dostępnych w aptekach, największą wiarygodność uzyskuje się, przeprowadzając badanie w ciągu pierwszych siedmiu dni od wystąpienia pierwszych symptomów.

Rodzaje testów na COVID-19 dostępnych w aptece i ich zastosowanie

Aby skutecznie zdiagnozować obecność wirusa SARS-CoV-2, stosuje się różne rodzaje testów:

• Testy genetyczne (RT-PCR) - są to badania laboratoryjne, które identyfikują obecność wirusowego RNA – czyli materiału genetycznego SARS-CoV-2 – w próbce wymazu z nosogardzieli. Ich wyjątkowa czułość pozwala na wykrycie infekcji nawet w bardzo wczesnym stadium, zanim pojawią się jakiekolwiek zauważalne symptomy choroby. Testy te są wykonywane wyłącznie w laboratoriach diagnostycznych.
• Testy antygenowe - dostępne w aptekach jako domowe testy płytkowe, koncentrują się na identyfikacji białek specyficznych dla wirusa SARS-CoV-2, co wskazuje na aktywne zakażenie. Ich głównym atutem jest szybkość – wynik dostępny jest w ciągu kilkunastu minut, co czyni je idealnym rozwiązaniem do wstępnej, szybkiej oceny. Największą precyzję osiągają w szczytowej fazie infekcji, gdy stężenie wirusa w organizmie jest najwyższe i występują objawy. W ofercie dostępne są również testy kombinowane (tzw. combo), które pozwalają na jednoczesne wykrycie SARS-CoV-2, a także wirusów grypy typu A i B oraz/lub wirusa RSV.
• Testy serologiczne (na przeciwciała) - te badania informują o przebyciu zakażenia. Wykrywają przeciwciała IgG (świadczące o odporności po infekcji) oraz IgM (sygnalizujące świeże lub trwające zakażenie). Należy pamiętać, że ze względu na specyfikę odpowiedzi immunologicznej i tzw. okienko serologiczne, testy te nie są wykorzystywane do diagnozowania bieżącej, aktywnej infekcji. Są one jednak wartościowe dla osób, które podejrzewają, że przeszły zakażenie bezobjawowo i chcą potwierdzić ten fakt.

Wszystkie wymienione rodzaje badań są bezpieczne i mogą być wykonywane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Skuteczność domowych testów antygenowych na COVID-19

Domowy test antygenowy na COVID-19 pozwala na wykrycie zakażenia SARS-CoV-2 głównie w aktywnej fazie infekcji, czyli wtedy, gdy w organizmie pacjenta obecna jest największa ilość wirusa. Certyfikowane testy, zakupione w zaufanych miejscach takich jak apteki, umożliwiają wówczas wiarygodną diagnozę. Eksperci zaznaczają, że do uzyskania pozytywnego wyniku testu antygenowego, minimalna ilość wirusa w próbce musi być dość wysoka. Z tego powodu, pozytywny wynik testu antygenowego (jeśli został wykonany prawidłowo) z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na aktywne zakażenie koronawirusem.

Należy jednak pamiętać, że testy RT-PCR wykonywane w laboratoriach diagnostycznych charakteryzują się wyższą czułością i służą do ostatecznego potwierdzenia lub wykluczenia infekcji.

Samodzielne wykonanie szybkiego testu antygenowego w domu

Przeprowadzenie testu antygenowego na COVID-19 w zaciszu domowym jest łatwe. Kluczem do wiarygodnego wyniku jest dokładne przygotowanie i prawidłowe pobranie próbki. Zestaw testowy zazwyczaj zawiera kasetkę testową, sterylną wymazówkę, roztwór ekstrakcyjny oraz szczegółową instrukcję. Przed przystąpieniem do badania:

• Dokładnie zapoznaj się z załączoną ulotką – instrukcje mogą się różnić w zależności od producenta.
• Upewnij się, że wszystkie elementy zestawu są nienaruszone.
• Przygotuj czystą i suchą powierzchnię.
• Umyj dokładnie ręce wodą z mydłem.

Następnie postępuj zgodnie z poniższymi ogólnymi wskazówkami:

1. Wyjmij wymazówkę z opakowania, trzymając ją za uchwyt (nie dotykaj miękkiej końcówki).
2. W zależności od rodzaju testu, pobierz próbkę:
   • Z nosa - delikatnie pochyl głowę do przodu i wprowadź patyczek do jednego nozdrza na głębokość kilku centymetrów. Obróć wymazówkę kilkukrotnie, ocierając ją o ścianę nosa. Powtórz czynność w drugim nozdrzu.
   • Ze śliny - spluń do specjalnego lejka znajdującego się w zestawie (przed pobraniem śliny przez minimum 10 minut nie wolno jeść, pić i palić papierosów).
3. Włóż wymazówkę (lub pobraną ślinę) do fiolki z roztworem ekstrakcyjnym.
4. Ściśnij fiolkę i obróć wymazówkę kilka razy, aby materiał dobrze się wymieszał.
5. Wyjmując wymazówkę, nadal ściskaj fiolkę, aby wycisnąć całą płynną zawartość.
6. Nałóż zatyczkę na fiolkę z roztworem.
7. Połóż kasetkę testową na przygotowanej, płaskiej powierzchni.
8. Wpuść kilka kropli przygotowanego roztworu w wyznaczone miejsce na kasetce (zazwyczaj 4 krople).
9. Odczekaj na wynik, który powinien pojawić się po około 10-15 minutach.

Pobieranie wymazu z nosa nie jest bolesne, choć może być odczuwane jako nieprzyjemne lub powodować lekki dyskomfort. Jest to procedura bezpieczna, również w przypadku dzieci.

Poprawna interpretacja wyników testu na COVID-19

Aby odczytać wynik testu, odczekaj dokładnie 10-15 minut, ale nie dłużej niż 30 minut, gdyż po tym czasie wynik może być niemiarodajny. Na okienku testowym znajdują się dwa oznaczenia: C (linia kontrolna) i T (linia testowa). Zanim zinterpretujesz wynik, upewnij się, że w polu C pojawiła się kreska. Jej brak oznacza, że test jest nieważny i należy go powtórzyć.

• Wynik pozytywny - pojawienie się kreski zarówno w polu kontrolnym (C), jak i w polu wynikowym (T) świadczy o obecności antygenów wirusa SARS-CoV-2. Nawet bardzo słabo widoczna kreska w polu T wskazuje na zakażenie.
• Wynik negatywny - kreska widoczna jest wyłącznie w polu kontrolnym (C). Oznacza to, że wykrycie wirusa SARS-CoV-2 jest mało prawdopodobne.
• Wynik nieważny - brak kreski w polu kontrolnym (C). Test jest nieprawidłowy i wymaga ponownego wykonania.

Dalsze kroki po uzyskaniu wyniku testu

Jeśli na teście kasetkowym pojawią się dwie kreski, oznacza to, że w Twojej próbce wykryto antygeny wirusa SARS-CoV-2, co wskazuje na trwające zakażenie. W takiej sytuacji należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który oceni Twój stan zdrowia, zdecyduje o dalszym postępowaniu leczniczym i może wystawić zwolnienie lekarskie. Chociaż od 28 marca 2022 roku oficjalna izolacja nie jest już obowiązkowa, zaleca się stosowanie do zaleceń lekarskich i pozostanie w domu do ustąpienia objawów, aby nie narażać innych na zakażenie.

W przypadku negatywnego wyniku testu, ale utrzymujących się objawów infekcji, również warto skonsultować się ze specjalistą w celu dobrania odpowiednich metod leczenia lub rozważenia wykonania bardziej czułego testu laboratoryjnego (PCR).

Pamiętaj, że wynik testu jest ważny tylko w momencie jego wykonania, dlatego w razie potrzeby należy go powtarzać zgodnie z zaleceniami właściwych organów lokalnych.

Najczęściej Zadawane Pytania (FAQ) dotyczące testów na COVID-19

Kiedy najlepiej wykonać test na COVID?

Test na COVID-19 jest wskazany w przypadku wystąpienia objawów takich jak gorączka, kaszel, bóle mięśni, utrata węchu lub smaku, a także po kontakcie z osobą zakażoną. Dla szybkich testów antygenowych z apteki zaleca się wykonanie w ciągu pierwszych 7 dni od pojawienia się symptomów. Od kwietnia 2022 r. decyzję o bezpłatnym teście antygenowym podejmuje lekarz POZ.

Czy testy na COVID z apteki są miarodajne?

Skuteczność testów zależy od ich parametrów, takich jak czułość i swoistość (zwykle powyżej 98% dla certyfikowanych testów aptecznych). Wysoka swoistość minimalizuje fałszywie pozytywne wyniki, a wysoka czułość – fałszywie negatywne. Pamiętaj, że kluczowe dla wiarygodności jest prawidłowe pobranie próbki i wykonanie badania. Testy antygenowe są najbardziej wiarygodne w szczytowej fazie infekcji.

Czy pozytywny wynik testu aptecznego na COVID skutkuje kwarantanną?

Zasady dotyczące kwarantanny uległy zmianie z początkiem kwietnia 2022 r. Pozytywny wynik testu na SARS-CoV-2 nie wiąże się już z obowiązkową izolacją dla pacjenta ani kwarantanną dla osób z kontaktu. Lekarz POZ może zalecić samoizolację i wystawić zwolnienie lekarskie na podstawie stanu zdrowia pacjenta. Długość zwolnienia i zalecanej samoizolacji zależy od stanu zdrowia pacjenta.

Jakie rodzaje testów na COVID są dostępne w aptekach?

W aptekach można nabyć szybkie testy antygenowe, które wykrywają białka wirusa SARS-CoV-2 w próbce śliny lub wymazu z nosa. Wynik otrzymuje się zazwyczaj w ciągu 10-15 minut. Dostępne są również testy serologiczne na przeciwciała. Testy genetyczne (PCR) nie są dostępne w sprzedaży aptecznej.

Jak przeprowadzić test na COVID w domu?

Aby wykonać test domowy, należy dokładnie zapoznać się z instrukcją dołączoną do opakowania. Ogólne kroki to: przygotowanie miejsca, umycie rąk, kontrola zestawu, pobranie wymazu zgodnie z instrukcją (z nosa lub śliny), połączenie próbki z roztworem ekstrakcyjnym, naniesienie roztworu na kasetkę testową i odczytanie wyniku.

Czy pobieranie wymazu do testu na COVID-19 jest bezpieczne?

Tak, pobieranie wymazu jest bezpieczne. W przypadku samodzielnego badania należy jednak zawsze postępować zgodnie z instrukcją i zachować ostrożność.

Czy pobranie wymazu z nosa jest bolesne?

Pobranie wymazu z nosa nie jest bolesne, choć może być odczuwane jako nieprzyjemne lub powodować lekki dyskomfort.

Jaki jest koszt testu na COVID?

Cena szybkiego testu antygenowego na COVID-19 w aptece waha się zazwyczaj w okolicach 20 złotych i zależy od producenta oraz liczby sztuk w opakowaniu.

Gdzie można wykonać test na COVID?

Od 1 kwietnia 2022 r. bezpłatne testy antygenowe są zlecane przez lekarza POZ na podstawie oceny stanu pacjenta. Dodatkowo, w celach samokontroli, można samodzielnie wykonać szybki test antygenowy zakupiony w aptece.

Gdzie kupić test na COVID?

Szybkie testy antygenowe do samokontroli można nabyć w aptekach stacjonarnych i internetowych.

Co dokładnie wykrywają testy na COVID?

Szybki test antygenowy z apteki identyfikuje antygeny białka nukleokapsydu wirusa SARS-CoV-2 w próbce z nosa lub śliny. Testy genetyczne (RT-PCR) wykrywają materiał genetyczny (RNA) wirusa w wymazie z nosogardzieli. Testy serologiczne wykrywają przeciwciała IgG i IgM świadczące o przebytym lub trwającym zakażeniu.

Jak należy przygotować się do testu na COVID?

Przed pobraniem wymazu (zarówno w punkcie, jak i w domu) przez co najmniej dwie godziny nie należy jeść, pić, płukać nosa ani jamy ustnej, żuć gumy, myć zębów ani palić papierosów. Bezpośrednio przed samodzielnym testem umyj ręce wodą z mydłem.

Na jakiej zasadzie działa test na COVID-19?

Działanie testów różni się w zależności od rodzaju. Testy genetyczne (RT-PCR) opierają się na wykrywaniu wirusowego RNA w laboratorium. Testy antygenowe to szybkie testy immunochromatograficzne, które w ciągu kilkunastu minut identyfikują charakterystyczne białka wirusa SARS-CoV-2 w pobranej próbce.

Jak wykonać test na COVID (ogólnie)?

Jeśli masz objawy COVID-19, miałeś kontakt z osobą zakażoną koronawirusem lub przebywasz w dużych skupiskach ludzi, skontaktuj się z lekarzem POZ, który może zlecić bezpłatny test. Możesz również samodzielnie wykonać szybki test antygenowy w domu. Pamiętaj o zasadach przygotowania: 2 godziny przed badaniem powstrzymaj się od jedzenia, picia, płukania ust/nosa, żucia gumy, mycia zębów i palenia.

Jaki test na COVID wybrać?

Do wyboru są testy genetyczne RT-PCR i testy antygenowe. Testy RT-PCR są bardziej czułe, ale na wynik czeka się dłużej (do 24 godzin). Testy antygenowe dają wynik w 10-15 minut, ale są mniej czułe; negatywny wynik przy objawach COVID-19 powinien skłonić do wykonania testu genetycznego. Materiałem do obu jest wymaz z nosogardzieli. Testy serologiczne służą do sprawdzenia przebytej infekcji.

Po ilu dniach od kontaktu/objawów wykonać test na COVID?

Test RT-PCR jest najbardziej czuły dzień po pojawieniu się objawów lub 7-9 dni po potencjalnym kontakcie z osobą zakażoną. Jeśli nie masz objawów po kontakcie, odczekaj 7-9 dni. Test antygenowy można wykonać samodzielnie w dowolnym momencie, jednak jego skuteczność jest najwyższa w pierwszych 4 dniach choroby, kiedy stężenie antygenu jest największe. Ponieważ wynik testu jest ważny tylko w momencie wykonywania, testy należy powtarzać zgodnie z zaleceniem właściwych organów lokalnych.

Jak długo ważny jest wynik testu na COVID-19?

Ważność wyniku testu na COVID-19 zależy od jego rodzaju i celu, np. w przypadku podróży zagranicznych lub przyjęć do placówek medycznych. Zazwyczaj wynik testu PCR jest ważny przez 72 godziny, a testu antygenowego przez 24-48 godzin. Informacje o wynikach badań są dostępne na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP).