Artykuły

Awokado – zdrowie na widelcu i w sercu

Czytaj dalej

Witamina D od pierwszych dni życia – co musisz wiedzieć o suplementacji noworodka

Czytaj dalej

15 korzyści zdrowotnych z jedzenia selera naciowego

Czytaj dalej

Nasze propozycje

Acti-Globin, tabletki, 30 sztuk

Actiferol Fe 30 mg, saszetki, 30 sztuk

Actiferol Fe Forte 30 mg, kapsułki, 60 sztuk

ActiFolin 0,8 mg, 90 tabletek

Actifolin 0,8mg, tabletki, 30 sztuk

ActiFolin 1 mg, tabletki, 60 sztuk

Anaketon Forte 250, tabletki, 10 sztuk

Apipregna, kapsułki, 64 sztuki

Apipregna, płyn, 120 ml

ApoD3 Forte (2000 j.m.), kapsułki, 60 sztuk

Rola kwasu foliowego w organizmie

Justyna Tomczyk

autor artykułu

Dodano dnia 21. Maj, 2025

Kwas foliowy, czyli tzw. witamina B9, to związek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Na co dzień jednak kojarzony jest głównie z okresem prenatalnym, choć jego rola wykracza daleko poza ciążę. Jest istotny dla pracy układu nerwowego, produkcji czerwonych krwinek, a nawet wpływa na samopoczucie psychiczne. Niestety, wiele kobiet – zwłaszcza w wieku rozrodczym – ma niedobory kwasu foliowego, często nie zdając sobie z tego sprawy.

Dlaczego organizm potrzebuje folianów?

Kwas foliowy to syntetyczna, stabilna forma folianów – naturalnych związków rozpuszczalnych w wodzie, należących do grupy witamin z kompleksu B. Organizm człowieka nie potrafi sam ich syntetyzować, więc muszą być dostarczane wraz z dietą lub suplementami. Foliany biorą udział w wielu procesach biologicznych, takich jak produkcja i naprawa DNA, tworzenie czerwonych krwinek, regulacja poziomu homocysteiny oraz rozwój układu nerwowego – szczególnie istotny w początkowym etapie życia płodowego.

Znaczenie kwasu foliowego w ciąży

Najbardziej znanym zastosowaniem kwasu foliowego jest jego wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej, takich jak rozszczep kręgosłupa, u rozwijającego się płodu. Z tego powodu Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników oraz WHO rekomendują jego suplementację wszystkim kobietom w wieku rozrodczym – zwłaszcza tym, które planują ciążę lub są w jej wczesnym etapie. Zalecana dawka to 400 mikrogramów dziennie, przyjmowana najlepiej już miesiąc przed zapłodnieniem i kontynuowana przez pierwszy trymestr.

Skutki niedoboru – co się dzieje, gdy brakuje witaminy B9?

Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do licznych zaburzeń zdrowotnych. Najczęściej mówi się o niedokrwistości megaloblastycznej, która występuje, gdy szpik kostny produkuje nieprawidłowe czerwone krwinki. Zbyt niski poziom tej witaminy zwiększa także ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, może powodować problemy z pamięcią, koncentracją oraz pogorszenie nastroju. U kobiet ciężarnych niedobór kwasu foliowego to również większe ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu i poważnych wad rozwojowych u dziecka.

Kto jest najbardziej narażony na niedobór folianów?

Chociaż każdy z nas potrzebuje folianów, niektóre osoby są szczególnie narażone na ich niedobór. Dotyczy to zwłaszcza seniorów, osób cierpiących na choroby jelit, takie jak celiakia czy choroba Crohna, a także osób nadużywających alkoholu. Niedobory mogą być też wynikiem przyjmowania niektórych leków – np. metotreksatu, fenytoiny czy niektórych środków antykoncepcyjnych.

Źródła kwasu foliowego

Naturalne foliany znajdują się w zielonych warzywach liściastych, takich jak szpinak, jarmuż, brokuły, a także w roślinach strączkowych, cytrusach, orzechach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Jednak trzeba pamiętać, że foliany z pożywienia są mniej trwałe i gorzej przyswajalne niż ich syntetyczna forma. Dlatego właśnie suplementacja – szczególnie w przypadku zwiększonego zapotrzebowania – bywa konieczna. W aptekach dostępne są też preparaty zawierające aktywną postać kwasu foliowego (5-MTHF), która jest lepiej przyswajana, zwłaszcza u osób z mutacją genu MTHFR.

Kwas foliowy a zdrowie mężczyzn – czy B9 wpływa na płodność?

Choć o kwasie foliowym mówi się najczęściej w kontekście kobiet w ciąży, jego znaczenie dla zdrowia nie kończy się wyłącznie na tym etapie życia. Coraz więcej badań naukowych wskazuje, że witamina B9 odgrywa także istotną rolę w organizmach mężczyzn – przede wszystkim w kontekście płodności. Odpowiedni poziom folianów może wpływać na jakość nasienia, co jest kluczowe dla par starających się o dziecko. Dodatkowo kwas foliowy bierze udział w procesach naprawy DNA, co może mieć znaczenie w kontekście zdrowia komórkowego i profilaktyki chorób nowotworowych.

Znaczenie folianów dla układu nerwowego i serca

Nie można pominąć również wpływu kwasu foliowego na pracę mózgu i układu nerwowego. Naukowcy od lat podkreślają, że niedobory folianów mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju, w tym depresji, a także problemów z pamięcią i koncentracją, szczególnie u osób starszych. Co ciekawe, witamina B9 – w połączeniu z witaminami B6 i B12 – odgrywa ważną rolę w obniżaniu poziomu homocysteiny. To aminokwas, którego nadmiar we krwi może prowadzić do rozwoju miażdżycy oraz innych chorób układu sercowo-naczyniowego. Dlatego regularna kontrola poziomu folianów i ich suplementacja może być cennym elementem profilaktyki chorób serca.

Fakty i mity na temat suplementacji kwasu foliowego

Wokół suplementacji kwasu foliowego narosło sporo mitów. Jednym z najczęściej powtarzanych jest przekonanie, że łatwo go przedawkować i że jego nadmiar może być szkodliwy. W praktyce jednak, przyjmowanie zalecanych dawek – szczególnie tych dostępnych bez recepty – jest bezpieczne dla większości osób. Witamina B9 jest rozpuszczalna w wodzie, a jej nadmiar jest wydalany z organizmu wraz z moczem. Ostrożność należy zachować tylko przy stosowaniu bardzo wysokich dawek bez konsultacji z lekarzem, zwłaszcza w sytuacji przyjmowania innych leków lub zdiagnozowanej choroby metabolicznej.

Jak wybrać odpowiedni suplement?

W aptekach i sklepach z suplementami dostępna jest szeroka gama produktów zawierających kwas foliowy. Możemy wybierać spośród prostych preparatów z samą witaminą B9, jak i bardziej rozbudowanych kompleksów witamin z grupy B, które działają synergicznie i wspierają wzajemnie swoje funkcje. Wybór odpowiedniego suplementu warto skonsultować z farmaceutą – pomoże on dobrać preparat najlepiej przyswajalny i dostosowany do Twoich indywidualnych potrzeb.

Podsumowanie

Wbrew powszechnemu przekonaniu, kwas foliowy nie jest potrzebny wyłącznie kobietom planującym ciążę. To składnik o bardzo szerokim spektrum działania. Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, wpływa na krążenie, reguluje procesy komórkowe, a nawet może poprawić nastrój i zdolności poznawcze. Warto zadbać o odpowiedni poziom witaminy B9 w codziennej diecie lub sięgnąć po suplementy – zwłaszcza w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania.