Nazwa "oczar" brzmi tajemniczo i magicznie, a to nie przypadek. Już w staropolskim języku oznaczała ona "czarować", co świadczy o wierzeniach naszych przodków w niezwykłe właściwości tej rośliny. I rzeczywiście, oczar wirginijski od wieków był otoczony aurą tajemniczości i uznawany za roślinę o wyjątkowych mocach leczniczych.
Pochodzący z Ameryki Północnej, oczar wirginijski, był ceniony przez rdzennych mieszkańców kontynentu. Jego niezwykłe właściwości ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne czyniły go nieocenionym środkiem w leczeniu ran, oparzeń i innych schorzeń skóry. Dziś, dzięki badaniom naukowym, odkrywamy coraz więcej tajemnic tego naturalnego skarbu i doceniamy jego szerokie zastosowanie w kosmetyce, farmakologii i medycynie naturalnej.
Pochodzenie i charakterystyka oczaru wirginijskiego
Oczar wirginijski (łac.
Hamamelis virginiana) to krzew lub małe drzewo, które naturalnie występuje na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej, gdzie rośnie w wilgotnych lasach i na terenach podmokłych. Jego charakterystyczne cechy morfologiczne sprawiają, że jest łatwo rozpoznawalny.
Oczar zazwyczaj osiąga wysokość od 3 do 6 metrów. Jego
korona ma luźny, rozłożysty pokrój. Gałęzie są często powyginane i pokryte gładką, szarą korą.
Liście oczaru są owalne lub odwrotnie jajowate, o długości od 7 do 15 cm. Mają ostro piłkowany brzeg. Latem liście są intensywnie zielone, a jesienią przebarwiają się na piękne odcienie żółci, pomarańczy i czerwieni.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech oczaru jest późny okres kwitnienia – jesień i zima, często nawet w czasie mrozów.
Kwiaty są małe, żółte, czasem z odcieniem pomarańczowym lub czerwonym. Składają się z czterech wąskich płatków i długich pręcików. Kwiaty oczaru mają delikatny, słodkawy zapach.
Owocem oczaru jest zdrewniała torebka zawierająca nasiona, które dojrzewają przez całą zimę i wiosnę. Kiedy dojrzeją, pękają gwałtownie, wyrzucając nasiona na odległość nawet kilku metrów.
Kora oczaru jest gładka, szara i ma charakterystyczne, poziome przetchlinki.
W celach leczniczych wykorzystuje się zarówno liście, jak i korę oczaru.
Co kryje w sobie oczar wirginijski?
Choć oczar wirginijski jest przede wszystkim ceniony za swoje właściwości lecznicze, warto wspomnieć, że jego skład jest bogaty w różnorodne substancje aktywne. Zawiera przede wszystkim:
Garbniki, które odpowiadają za jego działanie ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Flawonoidy- związki o działaniu antyoksydacyjnym, które chronią komórki przed uszkodzeniami.
Kwasy organiczne, takie jak kwas galusowy, elagowy i kawowy, które wzmacniają działanie innych składników aktywnych.
Oleje eteryczne, które nadają roślinie charakterystyczny zapach i mają działanie antyseptyczne.
Właściwości zdrowotne oczaru wirginijskiego
Oczar wirginijski wykazuje szerokie spektrum działania, dzięki czemu znalazł zastosowanie w różnych dziedzinach. Jego najważniejsze właściwości to:
Działanie ściągające
Zmniejsza wydzielanie potu i śluzu, zmniejsza przekrwienie i obrzęki.
Działanie ściągające polega na wytrącaniu białek w wierzchnich warstwach skóry, co prowadzi do:
- Zmian w strukturze skóry: białka tworzą na powierzchni skóry delikatną warstwę ochronną, która zmniejsza utratę wody i zapobiega przenikaniu drobnoustrojów.
- Zmniejszenia wydzielania sebum: garbniki obkurczają ujścia gruczołów łojowych, co ogranicza wydzielanie sebum i zmniejsza błyszczenie skóry.
- Zwężenia porów: działanie ściągające powoduje zwężenie porów, co utrudnia wnikanie bakterii i zanieczyszczeń w głąb skóry.
Zmniejszenia przekrwienia: garbniki zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych, co prowadzi do zmniejszenia zaczerwienienia i obrzęku.
Działanie przeciwzapalne
Łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry poprzez:
- Hamowanie mediatorów zapalnych: oczar hamuje produkcję substancji, które powodują zaczerwienienie, obrzęk i ból, czyli typowe objawy stanu zapalnego.
- Stabilizacja błon komórkowych: dzięki obecności flawonoidów, oczar wzmacnia błony komórkowe, co zapobiega uszkodzeniom i redukuje stan zapalny.
- Zwalczanie wolnych rodników: działanie antyoksydacyjne oczaru neutralizuje szkodliwe wolne rodniki, które przyczyniają się do rozwoju stanów zapalnych.
- Zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych: oczar zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych, co hamuje wysięk płynu do tkanek i zmniejsza obrzęk.
- Zmniejszanie wydzielanie histaminy: histamina jest substancją, która powoduje m.in. świąd i zaczerwienienie. Oczar hamuje jej uwalnianie.
Działanie przeciwbakteryjne
Hamuje rozwój bakterii, co przyczynia się do szybszego gojenia ran.Mechanizm działania przeciwbakteryjnego oczaru wirginijskiego opiera się przede wszystkim na:
- Tworzeniu bariery ochronnej: garbniki tworzą na powierzchni skóry warstwę, która stanowi barierę dla bakterii.
- Zmianie pH: oczar zakwasza skórę, co hamuje rozwój wielu rodzajów bakterii.
- Bezpośrednim działaniu na bakterie: niektóre związki zawarte w oczarze uszkadzają błony komórkowe bakterii.
Działanie przeciwutleniające
Oczar wirginijski jest ceniony w pielęgnacji skóry, zwłaszcza dojrzałej i narażonej na działanie wolnych rodników. Mechanizm jego działania przeciwutleniającego opiera się na :
- Neutralizacji wolnych rodników: związki zawarte w oczarze, takie jak flawonoidy (np. kwercetyna, kemferol) i kwasy fenolowe, są silnymi antyoksydantami, które neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników.
- Ochronie kolagenu i elastyny: wolne rodniki uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe, odpowiedzialne za jędrność i elastyczność skóry. Oczar pomaga chronić te włókna, spowalniając proces starzenia się skóry.
- Zmniejszeniu stanu zapalnego: przeciwutleniacze zawarte w oczarze hamują procesy zapalne wywołane przez wolne rodniki, co przyczynia się do poprawy wyglądu skóry.
Działanie przeciwkrwawnicze
Mechanizm działani przeciwkrwawniczego oczaru wirginijskiego opiera się głównie na:
- Obkurczaniu naczyń krwionośnych: garbniki zawarte w oczarze wykazują silne działanie ściągające, co prowadzi do obkurczenia drobnych naczyń krwionośnych. Zmniejsza to przepływ krwi i ułatwia tworzenie skrzepów.
- Wzmacnianiu ścian naczyń krwionośnych: flawonoidy obecne w oczarze wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, zwiększając ich odporność na uszkodzenia i zmniejszając przepuszczalność.
- Tworzeniu warstwy ochronnej: garbniki tworzą na powierzchni błon śluzowych i skóry warstwę ochronną, która przyspiesza proces krzepnięcia i zapobiega dalszej utracie krwi.
Zastosowanie oczaru wirginijskiego
Dzięki swoim właściwością oczar wirginijski znalazł zastosowanie w wielu dziedzinach:
Kosmetyka
Wyciągi z oczaru wirginijskiego są składnikiem wielu kosmetyków do pielęgnacji skóry, takich jak toniki, kremy, maści i żele. Stosowane są do pielęgnacji skóry trądzikowej, łojotokowej, podrażnionej i naczynkowej. Oczar wirginijski działa ściągająco, zmniejsza pory, łagodzi podrażnienia i przyspiesza gojenie się drobnych ran.
Farmakologia
Preparaty na bazie oczaru wirginijskiego stosowane są w leczeniu hemoroidów, żylaków, stanów zapalnych skóry i błon śluzowych. Wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwświądowe i przeciwzapalne.
Medycyna naturalna
Napary z oczaru wirginijskiego stosowane są wewnętrznie w przypadku problemów z układem pokarmowym, takich jak biegunka czy zapalenie błon śluzowych. Zewnętrznie stosowany jest do przemywania ran, oparzeń i owrzodzeń.
Jak stosować oczar wirginijski?
Oczar wirginijski dostępny jest w różnych formach, takich jak:
Hydrolat – to wodny wyciąg z rośliny, który może być stosowany jako tonik do twarzy, do przemywania oczu lub jako dodatek do kąpieli.
Wyciąg alkoholowy, który może być stosowany zewnętrznie do pielęgnacji skóry.
Maści i kremy zawierające wyciąg z oczaru wirginijskiego są stosowane w leczeniu różnych schorzeń skóry.
Kapsułki - stosowane doustnie w przypadku problemów z układem pokarmowym.
Przeciwwskazania w stosowaniu oczaru wirginijskiego
Oczar wirginijski, choć jest rośliną o wielu korzystnych właściwościach, może nie być odpowiedni dla wszystkich. Istnieją pewne przeciwwskazania i środki ostrożności, które należy wziąć pod uwagę przed jego zastosowaniem.
Najczęstszym przeciwwskazaniem jest
uczulenie na oczar lub inne rośliny z rodziny oczarowatych. Objawy alergii mogą obejmować wysypkę, świąd, obrzęk, a w ciężkich przypadkach trudności w oddychaniu.
Z powodu braku wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania oczaru podczas
ciąży i karmienia piersią zaleca się unikać jego stosowania w tych okresach.
Osoby z chorobami wątroby i nerek powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem oczaru, ponieważ może on obciążać te narządy.
Ze względu na swoje właściwości przeciwkrwawnicze, oczar może wchodzić w
interakcje z lekami przeciwkrzepliwymi i zwiększać ryzyko krwawień.
Podsumowanie
Oczar wirginijski to roślina o wielu cennych właściwościach, która od wieków była wykorzystywana w medycynie naturalnej. Dzięki swoim działaniu ściągającym, przeciwzapalnemu i przeciwbakteryjnemu znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce i farmakologii. Regularne stosowanie preparatów na bazie oczaru wirginijskiego może przyczynić się do poprawy stanu skóry, łagodzenia podrażnień i przyspieszenia gojenia ran.
