Szkarlatyna — przyczyny, objawy i leczenie
Mimo iż uznaje się ją za chorobę typową dla wieku dziecięcego, szkarlatyna – bo o niej mowa – może dotykać także osoby dojrzałe, powodując m.in. wysypkę, gorączki oraz szereg innych dokuczliwych objawów. Poznaj jej naturalne przyczyny, dowiedz się, jakie oznaki świadczą o zarażeniu i sprawdź, jak przebiega leczenie szkarlatyny u dzieci oraz dorosłych.
Co to jest szkarlatyna?
Zanim przejdziemy do kwestii związanych z tym, jakie objawy daje szkarlatyna i jak przebiega jej leczenie, warto zapoznać się z samym opisem tej jednostki chorobowej. Szkarlatyna, zwana także płonicą, to choroba zakaźna (zwykle o ostrym przebiegu), mająca podłoże bakteryjne. Największe nasilenie zachorowań notuje się w okresie jesienno-zimowym. Za rozwój ogniska chorobowego odpowiadają paciorkowce typu A (Streptococcus pyogenes) – te same, które powodują m.in. anginę ropną. Przejście choroby w dzieciństwie nie daje pewności uniknięcia powtórnego zakażenia w wieku dorosłym. Na szkarlatynę można bowiem chorować nawet kilka razy w życiu, szczególnie że do tej pory nie powstała szczepionka mogąca skutecznie ochronić przed zakażeniem.
Czy szkarlatyna jest chorobą zakaźną?
Wiele osób zastanawia się, czy szkarlatyna jest zaraźliwa. Zgodnie z definicją mamy do czynienia z chorobą wysoce zakaźną, co oznacza, że osoba chora jak najbardziej może zarazić innych – zarówno dzieci, jak i dorosłych. Przeciętny okres zakażania u choroby nieleczonej trwa ok. 3 tygodni, a najczęstsze drogi zarażenia to:
-
zakażenie kropelkowe (kichanie, kaszel, wydzieliny),
-
dotykanie tych samych przedmiotów,
-
pokarmy zakażone przez osobę chorą.
Prawdopodobieństwo zakażenia przez osobę przebywającą w tym samym domu co pacjent szacuje się na ok. 25%. Co istotne, źródłem zakażenia mogą być również nosiciele paciorkowców, nawet jeśli sami nie mają żadnych objawów choroby.
Szkarlatyna – typowe objawy u dzieci
Jeśli zastanawiasz się, co to jest szkarlatyna i jak wygląda, pamiętaj, że symptomy u dzieci i dorosłych nie muszą być identyczne. Za pierwsze oznaki zakażenia, typowe dla okresu dziecięcego, uznaje się m.in. wysoką temperaturę dochodzącą do 40ºC, ból gardła, kaszel, wymioty czy bóle głowy. Inne objawy szkarlatyny u malucha to np.:
-
znacznie przyspieszony puls,
-
obecność białego nalotu na języku,
-
powiększone migdałki oraz węzły chłonne szyjne,
-
zmiana koloru języka na malinowy (następuje w 4. dniu choroby).
Charakterystycznym objawem szkarlatyny, od którego choroba ta wzięła swoją nazwę, jest szkarłatnoczerwona wysypka, która może pojawić się równo z gorączką lub kilka dni później. Bardzo drobne krosty, występujące przede wszystkim w okolicach tułowia oraz na kończynach, pod kolanami czy w zgięciach łokci, z czasem mogą przerodzić się w plamy. Cechą charakterystyczną choroby jest również intensywny rumień na twarzy. Oprócz zmian w układzie oddechowym, infekcji mogą towarzyszyć także powiększenie śledziony oraz wątroby, zaburzenia krążeniowe, a nawet utrata przytomności oraz zapalenie mięśnia sercowego. Pediatrzy często wskazują na fakt, że obecnie szkarlatyna u dzieci rzadko wywołuje wszystkie opisane powyżej, typowe oznaki choroby.
Szkarlatyna u dorosłych – objawy, których nie należy lekceważyć
Płonica w wieku dorosłym może powodować podobne objawy co u dzieci, jednak podobnie jak w przypadku najmłodszych pacjentów, nie wszystkie symptomy muszą występować. Jak najbardziej możliwa jest więc szkarlatyna bez gorączki, choć również w takim przypadku może przybierać ostry przebieg. Choroby wieku dziecięcego przez osoby dojrzałe z reguły przechodzone są znacznie ciężej, a ich typowe symptomy mogą następować zarówno po sobie, jak i razem. To z kolei utrudnia dokładną diagnostykę, przez co szkarlatynę u dorosłych można pomylić np. z alergią. Z całą pewnością nie należy bagatelizować pierwszych objawów płonicy, takich jak bóle gardła oraz nalot na języku, osłabienie i złe samopoczucie, bóle brzucha, nudności czy wymioty.
Szkarlatyna – jakie leczenie wdrożyć?
Brak skutecznej szczepionki sprawia, że leczenie szkarlatyny ma charakter objawowy. Obecnie najpopularniejszą formą terapii jest podawanie antybiotyków, przede wszystkim penicyliny. Osobom uczulonym na ten środek przepisuje się erytromycynę, azytromecynę lub inne leki z grupy makrolitów. Kuracja trwa zwykle około 10 dni – w tm czasie należy skrupulatnie przestrzegać zaleceń lekarskich, podając leki o określonych porach. Nawet jeśli objawy choroby zaczną ustępować, nie należy kończyć terapii przed wybraniem wszystkich zaleconych leków. Nieleczona, ale również niedoleczona lub leczona niewłaściwie płonica może powodować szereg groźnych powikłań.
Szkarlatyna – powikłania
Podobnie jak w przypadku innych chorób zakaźnych, również płonica może prowadzić do rozmaitych ciężkich powikłań, takich jak zapalenie węzłów chłonnych, paciorkowcowe zapalenia stawów, gorączka reumatyczna czy ostre kłębuszkowe zapalenie nerek. Skutkami przebytej szkarlatyny mogą być także zapalenie mięśnia sercowego, a nawet sepsa, mogąca prowadzić do zgonu osoby chorej.