Szczepienie dziecka. Kiedy należy je przełożyć?

Szczepionki zrewolucjonizowały nasze życie. Dzięki nim pokonano wiele chorób zakaźnych, które dawniej dziesiątkowały ludzką populację, w tym przyczyniały się do śmierci najmłodszych. System odpornościowy dzieci nie jest jeszcze w pełni dojrzały i nieco gorzej radzi sobie z patogenami wywołującymi infekcje. Wiele chorób zakaźnych ma też poważne powikłania, dlatego szczepienie dziecka powinno stanowić konieczność. Kiedy należy je przełożyć dla dobra maluszka?

1. Na czym polega szczepienie?

2. Czy szczepienie dziecka jest bezpieczne?

3. Na co szczepi się dziecko?

4. Kiedy przełożyć szczepienie?

5. Kaszel a szczepienie

6. Czym grozi szczepienie chorego dziecka?

7. Ile po infekcji szczepienie?

8. Ząbkowanie a szczepienie

9. Odczyny poszczepienne

Na czym polega szczepienie?

Szczepienie polega na podaniu martwych lub osłabionych patogenów, wykorzystuje się także fragmenty chorobotwórczych wirusów i bakterii. Ma ono na celu aktywować układ immunologiczny i skłonić go do wyprodukowania przeciwciał przeciwko konkretnemu patogenowi. Każda bakteria i wszystkie wirusy posiadają fragmenty białkowe, które mają charakter swoisty dla swojego właściciela. Układ immunologiczny ma za zadanie rozpoznać białka patogenu i wyprodukować przeciwko nim swoiste przeciwciała. Te po połączeniu się z antygenem, czyli substancją obcą pochodzącą z bakterii lub wirusa, przyczyniają do unieszkodliwienia czynnika infekcyjnego. Po zakończeniu infekcji przeciwciała utrzymują się jeszcze przez jakiś czas we krwi i chronią przed ponownym zakażeniem. Potem informacja o nich pozostaje w komórkach pamięci, które w przypadku ponownego kontaktu z tym samym patogenem, są w stanie przygotować szybką odpowiedź immunologiczną. Jeśli podamy człowiekowi białko pochodzące z patogenu lub osłabionego wirusa czy bakterię, organizm wyprodukuje przeciwciała, ale nie zachoruje. Uzyskamy cenną broń w walce z konkretnym drobnoustrojem chorobotwórczym.

Czy szczepienie dziecka jest bezpieczne?

Przed dopuszczeniem do obrotu szczepionki muszą przejść pomyślnie długie i żmudne badania. Ich twórca musi nie tylko wykazać, iż skutecznie chronią organizm przed infekcją, ale też nie niosą ze sobą poważnych skutków ubocznych. Nie można bowiem dopuścić do sytuacji, kiedy zamiast zbudowania odporności, odnotowuje się infekcję danym patogenem, przeciwko któremu przeprowadzano szczepienie. Każda szczepionka, która została dopuszczona do obrotu, jest całkowicie bezpieczna. Nieprawdą jest, jakoby szczepionki powodowały autyzm u dzieci. Nie istnieją żadne rzetelne badania naukowe potwierdzające taką zależność. Nie produkuje się ich też z martwych płodów z aborcji, ponieważ wirusy można namnażać wyłącznie na żywych hodowlach komórkowych. W tej roli bardzo dobrze sprawdzają się zarodki jaja kurzego, których pozyskiwanie nie wzbudza wątpliwości natury etycznej i jest stosunkowo tanie. Przy opracowywaniu szczepionek wykorzystuje się wiele substancji pomocniczych. W przeszłości stosowano też ze związków rtęci. Zalicza się ją do metali ciężkich, ale w szczepionkach stosowano ją w ilościach śladowych, całkowicie bezpiecznych dla organizmu. O wiele więcej rtęci znajdziemy w tłustych rybach morskich, które postrzegamy jako zdrowe. Ponadto od pewnego czasu dąży się do zastępowania związków rtęci innymi substancjami o zbliżonym działaniu.

Na co szczepi się dziecko?

W Polsce mamy do czynienia z dwoma rodzajami szczepień – obowiązkowymi, które refunduje NFZ, oraz z zalecanymi, za które rodzic musi zapłacić z własnej kieszeni. Poniżej przedstawiamy Program Szczepień Obowiązkowych.

• Tuż po urodzeniu podaje się maluszkowi dwie szczepionki – I dawkę na wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) oraz na gruźlicę.
• Gdy dziecko ukończy 2. miesiąc życia, podaje mu się II dawkę na WZW B oraz I dawkę szczepionki 3 w 1 (błonica, tężec, krztusiec), I dawkę szczepionki na HiB (Haemophilus influenzae) oraz I dawkę przeciwko pneumokokom.
• Dziecku po ukończeniu 4. miesiąca życia ordynuje się II dawkę szczepionki 3 w 1 (tężec, błonica, krztusiec), II dawkę HiB, I dawkę polio, II dawkę szczepionki przeciw pneumokokom.
• W 5.-6. miesiącu życia przeprowadza się następujące szczepienia: III dawka szczepionki 3 w 1 (tężec, błonica, krztusiec), III dawka HiB, II dawka polio.
• 7. miesiąc życia to doskonała okazja do podania III dawki WZW B.
• 13. miesiąc życia to pora na podanie I dawki szczepienia na odrę, świnkę i różyczkę (szczepionka 3 w 1) oraz III dawkę przeciwko pneumokokom.
• W 16. miesiącu życia podaje się IV dawkę szczepionki 3 w 1 (błonica, tężec, krztusiec), IV dawkę szczepionki przeciw HiB, III dawkę przeciwko polio.
• 6-letniemu dziecku aplikuje się I dawkę przypominającą szczepionki 3 w 1 (błonica, tężec, krztusiec), I dawkę przypominającą przeciwko polio oraz dawkę przypominającą przeciwko szczepionce 3 w 1 (odra, różyczka i świnka).
• 14-latki otrzymują II dawkę przypominającą na szczepionkę 3 w 1 (błonica, tężec, krztusiec)
• 19-latkom zaś ordynuje się III dawkę przypominającą na błonicę, tężec i krztusiec.

Kiedy przełożyć szczepienie?

Szczepionki pełnią funkcję profilaktyczną, służą budowaniu odporności na choroby zakaźne, które mogą okazać się groźne dla naszego organizmu. Należy podawać je zgodnie Programem Szczepień Ochronnych, który przedstawiliśmy powyżej. Niemniej każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Nie bez powodu przed podaniem szczepionki należy zgłosić się z dzieckiem do pediatry, który oceni, czy nie istnieją ku temu żadne poważne przeciwwskazania. Szczepienie powinno zostać odroczone, gdy dziecku przetoczono krew lub preparaty z niej uzyskane, w tym czerwone krwinki czy immunoglobuliny. Takiemu maluszkowi nie wolno podawać szczepionek, w których skład wchodzą żywe drobnoustroje. Ponadto szczepień nie przeprowadza się u dzieci, u których w przeszłości odnotowano wstrząs anafilaktyczny. Jeśli maluszek jest uczulony na białko jaja kurzego, to nie podaje mu się tych szczepionek, które uzyskano w wyniku hodowli komórkowej na zarodkach jaja kurzego. W Polsce są to szczepionki przeciwko odrze, śwince, różyczce oraz kleszczowemu zapaleniu mózgu. W przypadku dzieci o obniżonej odporności – np. będących nosicielami wirusa HIV, chorujących na raka, po przeszczepach narządów, nie wolno podawać szczepionek bazujących na żywych patogenach.

Kaszel a szczepienie

Mogłoby się wydawać, że lekki kaszel czy katar nie stanowią żadnego przeciwwskazania do szczepienia. Tymczasem lepiej przesunąć je w czasie do chwili, gdy dziecko poczuje się lepiej. Niewinny katar czy lekki kaszel mogą bowiem stanowić pierwsze objawy poważnej infekcji, która może obciążać organizm dziecka. W przypadku osłabionego układu odpornościowego podawanie szczepionki nie jest najlepszym rozwiązaniem. Nie zaleca się szczepienia dzieci, u których lekarz stwierdził gorączkę. Świadczy ona o tym, iż organizm walczy z poważniejszą infekcją.

Czym grozi szczepienie chorego dziecka?

Wszystko zależy od tego, z jakim schorzeniem boryka się dziecko. W sytuacji, gdy przeoczeniu ulegnie alergia na białka jaja kurzego, a młodemu człowiekowi zostanie podana szczepionka na odrę, różyczkę czy świnkę, może dojść do silnej reakcji alergicznej. Wirusy wywołujące wspomniane choroby namnaża się bowiem w hodowlach komórkowych bazujących na zarodkach jaja kurzego. Jeśli dziecku z niedoborem odporności, np. seropozytywnemu, zostanie podana szczepionka zawierająca żywe patogeny, może ulec ono infekcji wywołanej przez owe drobnoustroje. Natomiast gdy mamy do czynienia z grypą czy przeziębieniem, to nie odnotowuje się gorszego przebiegu pierwotnej infekcji, szczepienie nie jest też mniej efektywne. Niemniej raczej odradza się szczepienie dziecka, które boryka się z jakąś infekcją.

Ile po infekcji szczepienie?

Każda infekcja jest inna, charakteryzuje się odmiennym przebiegiem, wymaga stosowania innych leków. W związku z tym warto skonsultować z lekarzem nowy termin szczepienia. Specjalista weźmie pod uwagę wszystkie istotne czynniki i podejmie najlepszą możliwą decyzję. Jednak najczęściej odczekuje się 2 tygodnie od momentu zakończenia infekcji. Nie jest to jednak regułą, każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie.

Ząbkowanie a szczepienie

Wiele mam obawia się podaniu dziecka szczepionki w momencie, gdy ono ząbkuje. Na szczęście ten fakt nie stanowi żadnego przeciwwskazania. Pediatra za każdym razem musi zbadać dziecko i jeśli zauważy coś niepokojącego, zadecyduje o odroczeniu szczepienia. Samo ząbkowanie nie jest jednak chorobą, lecz zjawiskiem w pełni naturalnym. Gdyby z jego powodu rezygnować ze szczepienia, to nie udałoby się przeprowadzić wszystkich istotnych szczepień w 1. roku życia dziecka.

Odczyny poszczepienne

Niepożądane odczyny poszczepienne nie zdarzają się zbyt często. Jeśli już się pojawią, w większości przypadków charakteryzują się łagodnym przebiegiem. Zazwyczaj manifestują się gorączką lub odczynem w miejscu wstrzyknięcia szczepionki. Bardzo rzadko zdarzają się ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne. Pod tym określeniem kryją się reakcje stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Każdy z ciężkich niepożądanych odczynów poszczepiennych powinien zostać zgłoszony do sanepidu. Tak stanowi polskie prawo.