Prawidłowe nawadnianie u osób starszych

Woda jest niezbędna do życia - wchodzi w skład wszystkich tkanek i narządów, bierze udział niemal w każdym procesie zachodzącym w organizmie. Woda stanowi od 45 do 80% masy ciała. Jej ilość jest zależna od wielu czynników, w tym płci i wieku – im starszy organizm, tym mniej zawiera wody.

U noworodka jest to średnio 74%, dorosłej kobiety 50% i 59% u mężczyzny, natomiast u seniorów obserwuje się spadek zawartości całkowitej ilości wody nawet o 15% w stosunku do osoby dorosłej.

Już niewielki jej ubytek może skutkować zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu, np. bólami głowy czy osłabieniem, a zaledwie 15% utrata wody może prowadzić nawet do śmierci. W związku z powyższym wraz z wiekiem ryzyko odwodnienia zwiększa się. Dodatkowo u osób starszych obserwuje się m.in. zmniejszoną zdolność termoregulacji i zaburzenia funkcjonowania ośrodka kontrolującego pragnienie w podwzgórzu, co powoduje zmniejszoną chęć pragnienia.

Do utraty wody może dochodzić także przez objawy chorobowe często występujące u pacjentów w podeszłym wieku, takie jak biegunki, wymioty, nadmierna potliwość, niewydolności nerek, cukromocz. Choroby, którym towarzyszy podwyższona temperatura ciała lub gorączka, choroba Parkinsona, Alzhaimera, cukrzyca, udar mózgu, a nawet otyłość mogą zaburzać gospodarkę wodną organizmu, prowadząc do odwodnienia.

Niektóre leki, jak np. często przyjmowane bez konsultacji z lekarzem środki przeczyszczające lub leki moczopędne mogą być przyczyną odwodnienia.

Na stan gospodarki wodnej w organizmie wpływa również dieta – uboga w warzywa i owoce, a bogata w sól będzie zwiększać ryzyko nadmiernej utraty wody. Dlatego ważne jest, aby namawiać seniorów do picia wody, nawet gdy nie mają na nią ochoty, a jedyne płyny jakie przyjmują to herbata, kawa i zupy.

Jak rozpoznać odwodnienie?

Głównymi objawami utraty wody u osób starszych są bóle i zawroty głowy, suchość skóry i błon śluzowych, skąpomocz, zaparcia, osłabienie, omdlenia, problemy z koncentracją i zaburzenia pamięci, a nawet tachykardia.

Jednak odwodnienie to nie tylko nadmierna utrata wody z organizmu, ale także rozpuszczonych w niej elektrolitów – naładowanych dodatnio lub ujemnie jonów pierwiastków niezbędnych do funkcjonowania organizmu.

Elektrolity przyczyniają się m.in. do utrzymania odpowiedniego pH płynów ustrojowych, pomagają w transporcie wody po organizmie, przewodzą impulsy nerwowe i pozwalają na skurcze/rozkurcze mięśni, w tym serca. Najważniejszymi elektrolitami są sód, potas, magnez, chlorki, wapń i żelazo.

Przy odwodnieniu najlepszym rozwiązaniem, oprócz przyjmowania wody małymi porcjami w ciągu całego dnia, są doustne płyny nawadniające o odpowiedniej osmolarności, zawierające w swoim składzie mieszaninę elektrolitów oraz glukozę.

Wyjątkowym środkiem specjalnego przeznaczenia medycznego dla osób powyżej 60 roku życia o formule, zawierającej odpowiednie stężenia elektrolitów oraz o obniżonej osmolarności, opracowanej z myślą o osobach w podeszłym wieku jest

ORSALIT SENIOR.

Ten doustny środek nawadniający, opracowany zgodnie z zaleceniami WHO, w stanach odwodnienia (biegunki, wymioty) lub w sytuacjach, w których występuje ryzyko odwodnienia (podczas upałów, wysiłku fizycznego, gorączki) nie tylko skutecznie nawadnia, ale także uzupełnia elektrolity i zapobiega odwodnieniu.

Szczególnie teraz, w okresie zwiększonej zapadalności na różnego rodzaju infekcje, którym może towarzyszyć gorączka sprzyjająca odwodnieniu warto pamiętać o środkach nawadniających dla seniorów, którzy są grupą szczególnie narażoną.

Odwodnienie z kolei może zwiększać ryzyko działań niepożądanych leków przeciwgorączkowych, w szczególności paracetamolu.

<sup>1. Byock I. 1995. Patient refusal of nutrition and hydration: Walking the ever-finer line. The American Journal of Hospice & Palliative Care. 
2. Bender B.B., Skae C.C., Ozua P.O. 2005. Oral rehydration therapy: The clear solution for fluid loss. Contemporary Pediatrics.
3. Nalin D.R., Hirschhorn R., Greenough W. 2004. Clinical concerns about reduced-osmolarity oral rehydration solution. Journal of the American Medical Association.
4. Skotnicka M., Rohde D., Kłobukowski F. 2016. Zapotrzebowanie na wodę i ocena jej pobrania wśród osób starszych. Żywienie a środowisko.</sup>