Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach

Obowiązkiem każdego człowieka jest udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu w wyniku nieszczęśliwym wypadku. Czy wiemy jak to zrobić, aby nie zaszkodzić poszkodowanemu i sobie?

Pierwsza pomoc to szybkie i zorganizowane działanie osób z otoczenia poszkodowanego mające na celu niesienie pomocy. Szybkie, zorganizowane, rozważne czynności mogą mieć kluczowe znaczenie w dalszym leczeniu poszkodowanego w wypadku, a także mogą uratować mu życie. Pierwszej pomocy udziela się zazwyczaj w miejscu zdarzenia bądź wypadku przed przybyciem odpowiednich służb ratunkowych. Jeżeli świadkami zdarzenia jest więcej niż jedna osoba ratownicy zalecają w takich wypadkach, aby jedna z osób była kierownikiem akcji, a reszta wykonywała jej polecenia, w taki sposób akcja przebiega sprawniej, a każdy ze świadków zdarzenia nie wpada w panikę, tylko wie co ma robić i za co jest odpowiedzialny.

Gdy znajdziemy się już w sytuacji, gdzie będziemy musieli udzielić komuś pierwszej pomocy należy nie wpadać w panikę, uspokoić nerwy, i zacząć racjonalnie myśleć oraz podjąć akcję ratunkową. Co należy zrobić w pierwszej kolejności?

Podstawowe zasady udzielenia pierwszej pomocy:

- Przede wszystkim należy świadomie ocenić co się wydarzyło i zabezpieczyć miejsce tak, aby poszkodowanemu, nam i pozostałym osoba udzielającym pomocy nic się nie stało.
- W kolejnym etapie należy usunąć czynnik oddziałujący na poszkodowanego, czyli w momencie, jeżeli mamy do czynienia z przygnieceniem przez drzewo, to niezwłocznie należy wyjąć poszkodowanego spod przygniatającego konara.
- Następnie należy ocenić, w jakim stanie jest osoba poszkodowana i czy zaistniała sytuacja zagraża jej zdrowiu i życiu.
- Kolejną bardzo istotną rzeczą jest sprawdzenie czynności życiowych, czyli przytomności, tętna i oddechu, a także drożności dróg oddechowych czy nic nie zalega w przewodzie oddechowym.
- W następnej kolejności należy ustalić, jakie obrażenia odniósł poszkodowany
- Na koniec udzielania pierwszej pomocy należy wezwać służby, które fachowo udzielą pomocy (pogotowie ratunkowe, straż pożarna, TOPR, WOPR, GOPR)

Sprawdzenie czynności życiowych oraz pierwsza pomoc w utracie przytomności.

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy nasz poszkodowany oddycha. W tym celu należy położyć poszkodowanego na plecach, delikatnie odchylić jego głowę do tyłu, pochylić się nad poszkodowanym wzrokiem w kierunku tułowia tak, abyśmy mogli obserwować czy klatka piersiowa osoby, której udzielamy pomocy porusza się w wyniku wdechów i wydechów. Dodatkowo umieszczamy głowę w takim miejscu, abyśmy mogli swobodnie wyczuć oddech poszkodowanego na swoim policzku. Sprawdzanie oddechu powinno trwać ok. 10 sekund. Jeżeli w tym czasie osoba poszkodowana wykonała 2 – 3 oddechy należy ułożyć ją w pozycji bocznej, bezpiecznej i niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.

Pozycja boczna ustalona (bezpieczna) to taka pozycja, w której nasz poszkodowany jest bezpieczny, nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo i ma drożne drogi oddechowy.

1. Należy położyć osobę na plecach z nogami złączonymi przylegającymi do podłoża
2. Uklęknąć przed poszkodowanym, ułożyć rękę bliższą nam pod kątem prostym do ciała i zgiąć w łokciu tak, aby dłoń była skierowana do góry
3. Swoja ręką należy złapać dalszą nogę poszkodowanego i delikatnie zgiąć w kolanie tak, aby stopa nadal pozostawała na podłożu
4. Trzymając dalsze kolano jedną ręką, złapać druga ręką dłoń poszkodowanego tak, aby palce zostały splecione
5. Dalszą rękę poszkodowanego, należy przełożyć w poprzek klatki piersiowej i przytrzymać przy bliższym nam policzku
6. Następnie delikatnie obrócić poszkodowanego w naszym kierunku, tak aby poszkodowany leżał w pozycji bocznej
7. Delikatnie odchylić głowę poszkodowanego do tyłu, tak aby udrożnić drogi oddechowe i ułatwić oddychanie
8. Monitorować czynności życiowe poszkodowanego i zabezpieczyć go do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego

W momencie, gdy nasz poszkodowany nie oddycha należy niezwłocznie podjąć działania reanimacyjne. Jeżeli w miejscu zdarzenia jest więcej niż tylko jedna osoba, trzeba wydać stanowczą komendę, aby konkretna osoba wezwała pogotowie ratunkowe. Jeżeli tylko my jesteśmy świadkami zdarzenia w pierwszej kolejności należy wezwać pogotowie ratunkowe, a następnie przystąpić do resuscytacji oddechowo – krążeniowej.

Uciskanie klatki piersiowej i oddechy powinny być prowadzone nieustannie do momentu przyjechania pogotowia ratunkowego.

W pierwszej kolejności należy przystąpić do uciskania klatki piersiowej. Należy wykonywać 100 – 120 ucisków na minutę jest to bardzo ciężkie zadanie, dlatego też, aby było dobrze przeprowadzone, powinno być wykonywane przez co najmniej 2 osoby zmieniające się co 2 minuty. Aby dobrze przeprowadzić resuscytację należy uklęknąć nad poszkodowanym leżącym na plecach, rozsunąć delikatnie kolana, aby pozycja była stabilna. Złożyć ręce i położyć na środku klatki piersiowej, uciski należy wywierać nasadą dłoni. Dłonie należy trzymać wyprostowane w łokciach, a ucisk powinien być wykonywany na głębokość 5 – 6 cm.

W następnej kolejności należy wykonywać oddechy ratownicze. Delikatnie odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu, aby drogi oddechowe były drożne, przykładamy usta do ust poszkodowanego i wykonujemy dwa energiczne wdechy. Należy przestrzegać sekwencji 30 ucisków i 2 wdechy. Jeżeli z jakichś powodów nie możemy dokonać wdechów, należy nieustannie prowadzić uciski, gdyż oddech ustaje w wyniku zatrzymania akcji serca. Masaż serca jest ważniejszy niż oddechy, gdyż wymusza przepływ krwi a co za tym idzie dostarcza tlenu do wszystkich narządów.

Podczas nieszczęśliwych wypadków czy też zdarzeń losowych możemy mieć także do czynienia z innymi obrażeniami, które odniósł nasz poszkodowany:

1. Zadławienia 

Ciało obce obecne w drogach oddechowych.

Typowe objawy:

Poszkodowany trzema się za gardło, nie może oddychać, gwałtownie łapie powietrze, bezskutecznie łapie powietrze, twarz staje się czerwona, poszkodowany nie może mówić.

Sposób udzielenia pomocy:

Dorośli: Należy stanąć za osobą poszkodowana, objąć ją w pasie na wysokości poniżej łuków żebrowych i wykonać 5 – 10 energicznych uciśnięć przepony. Jeżeli mamy do czynienia z kobietami ciężarnymi bądź też osobami otyłymi podobnie jak w poprzednim przypadku stajemy za osobą poszkodowaną jednakże pochylamy jej ciało delikatnie do przodu i wykonujemy 5 – 10 uderzeń dłonią w plecy w okolicach międzyłopatkowych
Dzieci: Jeżeli do zadławienia dochodzi u dziecka należy pochylić tułów ku dołowi, położyć dziecko wzdłuż dłoni, przewiesić dziecko przez kolano czy też opierając na przedramieniu 5 – 10 razy w okolice międzyłopatkowe.
Jeżeli nasza ofiara może mówić i nie ma trudności w oddychaniu nie należy interweniować.

2. Złamania

Możemy podzielić na otwarte, czyli takie gdzie skóra, naczynia krwionośne, mięśnie czy też nerwy nie zostały uszkodzone i otwarte gdzie kość przebiła skórę i wystaje na powierzchnie

Typowe objawy:

Ból przy próbie ruchu, obrzęk tkanek, krwiaki, odcinkowe zaczerwienienia bądź tez bladość, nieprawidłowe umiejscowienie kości, nieprawidłowa ruchomość.

Sposób udzielenia pomocy:

W przypadku złamania należy unieruchomić dwa sąsiadujące stawy. Do unieruchomienia należy przede wszystkim używać szyn sterylnych, specjalnie do tego przeznaczonych, jednakże jeżeli nie mamy pod ręką profesjonalnej szyny, do unieruchomienia możemy użyć wszelkich rzeczy które mamy pod ręką, czyli deski, kijka itp. Najprostszym sposobem unieruchomienia stawu przy złamaniach kończyn górnych jest przybandażowanie kończyny, zgiętej w łokciu do tułowia bądź też, jeżeli mamy do czynienia ze złamaniem nadgarstka zawieszenie ręki na chuście trójkątnej. W każdym z tych przypadków palce dłoni powinny być widoczne. W żadnym wypadku nie należy nastawiać złamanej kości. Jeżeli złamanie jest otwarte należy niezwłocznie zakryć je grubym opatrunkiem jałowym, aby zanieczyszczenia nie dostawały się do środka.

3. Zwichnięcia

O zwichnięciu możemy mówić w momencie całkowitego lub częściowego przemieszczenia jednej, lub kilku kości w obrębie stawu.

Typowe objawy:

Ostry ból w obrębie stawów, ograniczenie ruchów w obrębie stawów, zniekształcenie stawu.

Sposób udzielenia pomocy:

Choremu należy podać środki przeciwbólowe, następnie przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw, unieruchomić go za pomocą szyny i niezwłocznie przetransportować poszkodowanego do lekarza.

4. Zranienia

Możemy rozróżnić 4 rodzaje zranień:

- cięte – zadane ostrym narzędziem: nóż, brzeg blachy
- rąbane - zadane ostrym narzędziem z pewną siłą np. podczas spadania, zazwyczaj takie rany są głębokie, niekiedy dochodzą do kości.
- kute – zadane zazwyczaj przedmiotem ostro zakończonym np. gwóźdź, śrubokręt, scyzoryk. Zazwyczaj rany te mają małe otwory i są szczególnie niebezpieczne zwłaszcza w przypadku brzucha
- szarpane zazwyczaj powstają w wyniku kontaktu z maszynami, które w kontakcie ciałem powodują poważne uszkodzenia.

Sposób udzielenia pomocy:

W pierwszej kolejności należy zatrzymać krwotok, następnie usunąć wszystkie ciała obce znajdujące się w ranie jednakże tylko te łatwo dostępne i widoczne. Następnie należy zabezpieczyć ranę przed zanieczyszczeniami ze środowiska zewnętrznego, oczyścić ranę przemywając ja środkami dezynfekującymi, ranę przemywamy od środka w kierunkach zewnętrznych. Ran głębokich nie należy przemywać żadnymi środkami aseptycznymi jedynie przykryć jałowym opatrunkiem zawinąć bandażem i niezwłocznie udać się do lekarza. Jeżeli rana jest zanieczyszczona można przemyć ją jedyni 3% roztworem wody utlenionej. Pomoc lekarska powinna być udzielona 6 – 8 godzin od zranienia.

Uwaga: Ranny, którego rany są zanieczyszczone ziemią lub kurzem powinien obowiązkowo otrzymać surowicę przeciw tężcową.

5. Krwotok

To szybki i obfity wypływ krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Krwotoki możemy podzielić ze względu na miejsce występowania na zewnętrzne i wewnętrzne. Z krwotokiem zewnętrzny mamy do czynienia w momencie, gdy krew wypływa na zewnątrz ciała, natomiast o krwotoku wewnętrznym możemy mówić, wtedy gdy krew dostaje się do wnętrza organizmu.

Sposób udzielenia pomocy:

Krew należy zatrzymać doraźnie poprzez ucisk krwawiącego naczynia palcami. W przypadku tętnic uciskamy uciskamy ją do kości w miejscu powyżej zranienia, w momencie, gdy mamy do czynienia z tętnicą szyjną bądź też skroniową ucisk należy zastosować poniżej miejsca zranienia. Następnie należy założyć opatrunek uciskowy w postaci gazy jałowej i mocno zabandażować. Należy pamiętać, o tym, aby nie zdejmować opatrunku uciskowego w momencie, gdy się zabrudzi czy też krew przesiąknie na wylot, w takim przypadku należy nałożyć czysty opatrunek na ten już istniejący. Przy krwotoku z nosa należy usiąść na krześle delikatni pochylić głowę do przodu i delikatnie ścisnąć skrzydełka nosa, pozostać w takiej pozycji przez okres min. 10 minut. Jeżeli krwotok nie ustąpi przez okres 30 min należy niezwłocznie udać się do lekarza.

6. Oparzenia

Występują w czterech stopniach od najmniej szkodliwych praktycznie niestwarzających zagrożenia dla życia do takich, które powodują zwęglenie tkanek oraz daleko idącą martwicę.

Sposób udzielenia pomocy:

Niezwłocznie należy przerwać kontakt z czynnikiem parzącym. Następnie, aby zmniejszyć ból oraz nie dopuścić do powstawania ran po oparzeniowych polewać ciało zimną wodą przez kilkanaście minut, następnie zastosować opatrunek jałowy, okryć miejsce czystym prześcieradłem bądź tez innym materiałem i niezwłocznie udać się do lekarza, w szczególności w oparzeniach II i III stopnia.