Morfologia krwi – jak interpretować wyniki?

Regularne poddawanie się badaniom może zmniejszyć ryzyko zachorowań na różnego rodzaju choroby. Podstawowymi badaniami jest badanie moczu i krwi. Często nie wiemy o czym świadczą badania zlecane Nam przez lekarzy, jakie są prawidłowe normy i co najważniejsze co oznaczają tajemnicze skróty. Warto zagłębić się i wiedzieć czego dotyczą.

Badanie krwi inaczej zwane też morfologią krwi należy przeprowadzać profilaktycznie przynajmniej raz w roku.

Erytrocyty (RBC – Red Blood Cell) inaczej zwane też czerwonymi krwinkami

Przewidziane normy:

niemowlęta – 3,8 M/µl,
kobiety – 3,9–5,6 M/µl,
mężczyźni – 4,5–6,5 M/µl

Przekroczenie normy:

Zdarza się bardzo rzadko w szczególności u osób przebywających wysoko w górach. Zwiększony poziom erytrocytów może być spowodowany przewlekłymi chorobami płuc, wadami serca, nowotworami, torbielowatością nerek. Może wynikać także z leczenia sterydami, odwodnienia, wstrząsu, zapalenia otrzewnej, oparzeń z utratą osocza

Poniżej normy:

To objaw anemii. Może być skutkiem utraty krwi wskutek np. wrzodów żołądka lub dwunastnicy, może to być również efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inną przyczyny jest np. ciąża i choroby nerek.

MCV (Makrocytoza) – to średnia objętość krwinek czerwonych

Przewidziane normy:

kobiety: 81-99 fl,
mężczyźni: 80-94 fl

Przekroczenie normy:

Wzrost MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Może to być również spowodowane zapalenie, bądź niewydolnością wątroby, alkoholizmem oraz niedoczynność tarczycy. Wzrost ten może wystąpić także po chemioterapii i ostrym krwotoku.

Poniżej normy:

To najczęściej skutek niedoboru żelaza.

MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin) jest to średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej;

Pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy erytrocyty posiadają normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny.

Przewidziana norma:

kobiety: 27-31 pg,
mężczyźni: 27-34 pg

Poniżej normy:

Pojawia się zazwyczaj u kobiet miesiączkujących, jest typowe w anemii z niedoboru żelaza. Wartości poniżej normy odnotowuje się również w zaburzeniach wodno-elektrolitowych typu przewodnienia hipotonicznego oraz w niedokrwistościach niedobarwliwych.

Hemoglobina (HGB) - hemoglobina jest białkowym składnikiem krwinek czerwonych.

Jej zadaniem jest transport tlenu i dwutlenku węgla od i do komórek naszego organizmu. Hemoglobina jest podstawowym parametrem, który służy do rozpoznawania niedokrwistości.

Przewidziane normy:

kobiety – 6,8–9,3 mmol/l lub 11,5–15,5 g/dl,
mężczyźni – 7,4–10,5 mmol/l lub 13,5–17,5 g/dl

Przekroczenie normy:

Wartości powyżej zalecanej normy mogą wystąpić wskutek odwodnienia - biegunki, wymioty, poty, w nadkrwistościach pierwotnych - czerwienica prawdziwa oraz w nadkrwistościach wtórnych - przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory nerek. Wzrost wartości hemoglobiny może wynikać również z powodu niedotlenienia np. podczas przebywania w wyższych partiach gór.

Poniżej normy:

Wartości hemoglobiny poniżej zalecanej normy mogą wynikać z niedokrwistości i przewodnienia.

MCHC to średnie stężenie hemoglobiny w krwince.

Przewidziane normy:

33-37 g/dl

Poniżej normy:

Może wskazywać zaburzenia wodno-elektrolitowe. Może być on obniżony również w niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza.

Przekroczenie normy:

Może świadczyć o sferocytozie lub hipertonicznym odwodnieniu.

Hematokryt (HCT) - to stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza.

Wartość HCT zależy od liczby krwinek czerwonych, objętości ertrocytów, objętości krwi krążącej, płci i wieku.

Przewidziane normy:

dzieci do 15 lat: 35–39%,
kobiety: 37–47%,
mężczyźni: 40–51%

Przekroczenie normy:

Mogą być wywołane czerwienicą prawdziwą, niedotlenieniem tkanek, przewlekłymi chorobami płuc, wadami serca, nowotworami lub torbielowatością nerek. Podwyższony wskaźnik hematokrytu może być również spowodowany pobytem w górach lub na skutek leczenia sterydami.

Poniżej normy:

Wartości poniżej normy odnotowuje się przy niedokrwistości i w przewodnieniu ustroju.

Leukocyty (WBC – White Blood Cell) - są to jądrzaste komórki, które powstają w szpiku kostnym i w tkance limfatycznej.

Przewidziane normy:

4,1–10,9 K/µl (G/l)

Przekroczenie normy:

Wzrost wartości WBC występuje w stresie, ciąży, podczas porodu, po posiłku oraz wysiłku fizycznym. Patologiczny wzrost WBC występuje w ostrych i przewlekłych procesach zapalnych, zakażeniach (bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze), chorobach nowotworowych (zwłaszcza z obecnością przerzutów), ostrych krwotokach, chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego. Wzrost ten może nastąpić także w wyniku uszkodzeń tkanek (oparzenia, rozległe urazy, stany pooperacyjne), zawału mięśnia sercowego, ostrej martwicy wątroby i zaburzeń metabolicznych.

Poniżej normy:

Wartości poniżej normy mogą wystąpić w wyniku aplazji i hipoplazji szpiku wrodzonej i nabytej, ciężkiego zakażenia bakteryjnego (posocznice), zakażenia wirusowego (grypa, odra, WZW, ospa wietrzna, różyczka), kolagenozy czy też zespołu rozrostowego (ostra białaczka, szpiczak).

Limfocyty (LYM) - to komórki układu odpornościowego, które należą do leukocytów.

Są zdolne do swoistego rozpoznawania antygenów.

Przewidziane normy:

2,5-4,5 tys./µl

Przekroczenie normy:

Liczba limfocytów wzrasta w wyniku przewlekłej białaczki, krztuśca, chłoniaków, przewlekłej białaczki, odry, świnki, gruźlicy, kiły, różyczki oraz chorób immunologicznych. większa niż u dorosłych liczba limfocytów u dzieci do 4 lat jest normą.

Poniżej normy:

obniżone wartości limfocytów najczęściej występują w przebiegu przewlekłego leczenia preparatami glikokortykosterydów (Encorton, Encortolon). Spowodowane mogą być również ciężkim, przewlekłym stresem oraz białaczką i ziarnicą złośliwą.

Monocyty (MONO) - to komórki żerne, które oczyszczają krew ze skrawków obumarłych tkanek i bakterii.

Przewidziane normy:

0,3-0,8 tys./l'l

Przekroczenie normy:

Wzrasta w przypadku wystąpienia gruźlicy, kiły, zapalenia wsierdzia, mononukleozy zakaźnej, zakażenia pierwotniakowego oraz nowotworów.

Poniżej normy:

Spadek liczby monocytów może być wynikiem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikokortykosterydów).

Trombocyty (PLT; płytki krwi) - to bezjądrzaste elementy morfotyczne krwi, które są nazywane płytkami krwi.

Powstają w szpiku i tkance limfatycznej.

Przewidziane normy:

150-400 tys/µl

Przekroczenie normy:

pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (nowotwór o łagodnym długotrwałym przebiegu).

Poniżej normy:

Może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków, chorób autoimmunizacyjnych lub ich niszczeniem przez toksyny bakteryjne. Liczba płytek krwi może być również obniżona wskutek nadmiernego ich niszczenia, np. w samoistnej autoimmunologicznej plamicy małopłytkowej, a także w małopłytkowości poprzetoczeniowej, polekowej, w autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej, toczniu rumieniowatym układowym i we wstrząsie anafilaktycznym. Inną przyczyną utraty płytek krwi mogą być krwotoki.

Eozynofile (EOS) - to krwinki białe, które zaliczane są do granulocytów kwasochłonnych.

Wyróżniają się one obecnością okazałych ziarnistości w cytoplazmie, które barwią się na czerwono eozyną. stanowią 1-4% wszystkich krwinek białych we krwi.

Przewidziane normy:

0,1-0,3 K/µl (G/l)

Przekroczenie normy:

Mogą wystąpić w wyniku chorób alergicznych (astma oskrzelowa, katar sienny) i pasożytniczych, a także chorób krwi (ziarnica złośliwa), łuszczycy. Ich wzrost może być też spowodowany zażywaniem niektórych leków (np. penicyliny).

Poniżej normy:

Wartości poniżej normy mogą także towarzyszyć zwiększonemu wysiłkowi fizycznemu oraz być skutkiem nadmiernego wydzielania hormonów nadnerczowych. Obniżenie wartości może być skutkiem zakażeń, duru brzusznego, czerwonki, posocznicy, urazów i oparzeń.

Bazofile (BASO) - za wzrost wartości bazofilów odpowiadają granulocyty zasadochłonne, rodzaj krwinek białych, które wykazują powinowactwo do związków o odczynie zasadowym. Mają one właściwości żerne, tj. wchłaniania i niszczenia drobnoustrojów oraz komórek obcych lub zmienionych komórek własnego organizmu.

Przewidziana norma:

0,1–0,3 K/µl (G/l) lub 0-0,45 x 109/l

Przekroczenie normy:

Zwiększenie liczby bazofili pojawia się w: chorobach alergicznych, przewlekłej białaczce szpikowej, przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wrzodziejącym zapaleniu jelit, niedoczynności tarczycy, przewlekłej białaczce szpikowej. Często towarzyszy również rekonwalescencji po przebytej infekcji.

Poniżej normy:

Odnotowuje się w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc oraz w stresie.

Neutrofile (NEUT) - to komórki układu odpornościowego, które należą do granulocytów.

Pełnią zasadniczą rolę w odpowiedzi odpornościowej organizmu przeciwko bakteriom, ale nie pozostają obojętne względem innych patogenów. Ich znaczenie wynika głównie z faktu szybkiego reagowania na obce organizmowi substancje.

Przewidziane normy:

1,5-8 tys./µl

Przekroczenie normy:

Oznacza zakażenie miejscowe i ogólne, chorobę nowotworową, choroby krwi (zwłaszcza białaczkę szpikową). Występuje także po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych,u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży.

Poniżej normy:

W uszkodzeniach szpiku, ostrych białaczkach, chorobach wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), przy leczeniu cytostatykami

Odczyn Biernackiego (OB) - to badanie szybkości opadania krwinek czerwonych.

To test oceniający zaburzenia składu białek osocza oraz właściwości erytrocytów.

Przewidziane normy:

kobiety: 3-15 mm,
mężczyźni: 10 mm

Przekroczenie normy:

Może być spowodowana stanem zapalnym, ciążą, chorobą nowotworową, niedokrwistością oraz chorobą autoimmunologiczną.

Poniżej normy:

Występuje w chorobach alergicznych, w obniżonej wartości fibrynogenu i w nadkrwistości.

Jak przygotować się do badania krwi?

Badanie można przeprowadzić o dowolnej porze dnia. Nie ma konieczności przychodzenia na badanie „na czczo". Przed badaniem można jeść i pić. Nie ma też konieczności odstawiania leków, jeżeli takowe przyjmujemy. Co do niektórych badań może zaistnieć konieczność zastosowania szczególnej diety. Jednakże szczególne zalecenia ustalane są indywidualnie przez lekarza kierującego.