Heparyna i jej działanie w kuracji przeciwzakrzepowej
Heparyna jest to związek chemiczny naturalnie występujący w organizmie człowieka, który zapobiega krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych. Heparyna jest produkowana naturalnie przez komórki tuczne, makrofagi i komórki budujące ścianę naczyń krwionośnych. Heparyna – co to za lek i jak działa? Podpowiadamy!
Co to jest heparyna i jakie ma działanie?
Aby doszło do krzepnięcia krwi, musi zostać aktywowany ciąg reakcji składający się z wielu czynników oddziałujących na siebie. Heparyna działa hamująco na ten ciąg reakcji. W kilku etapach blokuje przemianę nieaktywnych czynników krzepnięcia w ich aktywne formy. Blokuje przede wszystkim przejście protrombiny w trombinę oraz działa hamująco na fibrynogen poprzez aktywację antytrombiny (czynnika hamującego krzepnięcie krwi). Ponadto heparyna posiada właściwości obniżające poziom cholesterolu oraz lipidów we krwi zmniejsza przyleganie do ściany naczyń krwionośnych płytek komórkowych (trombocytów) oraz ich agregację (sklejanie się ze sobą), zmniejszając szansę na powstanie zakrzepów.
Heparyna – zastosowanie w lecznictwie
Heparyna ma zastosowanie u większości pacjentów z zaburzeniem krążenia krwi. Z powodu swojego działania przeciwzakrzepowego jest powszechnie wykorzystywana jako lek pierwszego rzutu w chorobach zakrzepowo-zatorowych, jako prewencja u osób unieruchomionych, leżących jak i poddanych operacjom pacjentów, u których istnieje duże ryzyko powstania zakrzepów i zatorów.
Heparyna i jej działanie
Heparyny dzielimy na heparynę drobnocząsteczkową podawaną głównie dożylnie oraz niefrakcjonowaną podawaną w zastrzykach podskórnie. Rodzaje heparyn różnią się od siebie wielkością i aktywnością. Podawanie leku podskórne przez ampułkostrzykawkę jest wygodne dla chorego, ponieważ może sam aplikować sobie lek po krótkim przeszkoleniu przez lekarza lub pielęgniarkę. Lek metabolizowany jest przez wątrobę, a następnie wydalany przez nerki.
W aptekach można zakupić żele i aerozole zawierające heparynę bez recepty, które stosuje się na skórę w przypadku zapalenia żył powierzchownych, żylaków, krwiaków, a nawet obrzęków i stłuczeń.
Przeciwwskazania do stosowania heparyny
Heparyna, na co jest, już wiemy, a kiedy nie należy jej podawać? Istnieją bezwzględne oraz względne przeciwwskazania do podawania heparyny.
Przeciwwskazania bezwzględne:
Istnieją stany chorobowe, w których po podaniu heparyny może dojść do zagrażających życiu sytuacji. Do bezwzględnych przeciwwskazań należą takie, które długoterminowo dyskwalifikują pacjenta do stosowania leku. Należą do nich:
- skazy krwotoczne (choroby objawiające się nadmierną skłonnością do nieprawidłowego, zbyt dużego krwawienia po urazach, a nawet samoistnie bez widocznej przyczyny);
- choroby przewodu pokarmowego, które charakteryzują się dużym ryzykiem krwawienia np. wrzody żołądka i dwunastnicy;
- rozwarstwienie aorty;
- nadciśnienie wrotne dające objawy.
Względnych przeciwwskazań jest więcej i wykluczają one możliwość stosowania heparyny na różny okres czasu. Ograniczenia mają na celu zminimalizować niepożądane objawy po zażyciu heparyny, takie jak: powstawanie krwotoków, nasilenie lub wystąpienie powikłań chorób towarzyszących. Do sprawnego metabolizmu heparyny potrzeba prawidłowej funkcji wątroby oraz nerek, dlatego przed jej podaniem musimy mieć pewność, że te narządy pracują prawidłowo.
Przeciwwskazania względne:
- udar krwotoczny;
- urazy głowy, operacje;
- nieprawidłowo leczone nadciśnienie tętnicze;
- powikłania oczne cukrzycy;
- ciężka niewydolność wątroby;
- ciężka niewydolność nerek;
- ostre zapalenie osierdzia;
- reakcja immunologiczna po wcześniejszym zastosowaniu heparyny (małopłytkowość immunologiczna zależna od heparyny).
Heparyna – działania niepożądane
Pomimo dużej skuteczności i bezpieczeństwa heparyny, należy stosować ją zgodnie z zaleceniami lekarza. Powikłaniem stosowania leków przeciwkrzepliwych takich jak heparyna, są krwawienia. Pacjenci otrzymujący heparynę mają skłonność do siniaczenia i podbiegnięć krwawych w miejscach podskórnych wstrzyknięć leku. Takie sytuacje zwykle nie prowadzą do groźnych powikłań i nie wymagają żadnej interwencji. Przyjmowanie zbyt dużej dawki leku może spowodować trudne do powstrzymania krwotoki, powstawanie siniaków nawet po drobnych urazach czy samoistne krwawienia (np. z nosa). Jeżeli pojawią się u nas objawy niepokojące podczas przyjmowania heparyny, należy zwrócić się o pomoc do lekarza.