Aparat do mierzenia cukru — jak używać glukometru?
Glukometr to jeden z niezbędnych elementów wyposażenia każdego cukrzyka. Aparat do mierzenia cukru pozwala szybko określić jego poziom i umożliwia szybką reakcję w przypadku wahań. Jak działa glukometr i w jaki sposób go stosować? Dowiedz się więcej.
Co to jest glukometr?
Glukometr to proste urządzenie służące do badania poziomu cukru we krwi. Jest powszechnie dostępne – można je nabyć w każdej aptece bez recepty. Dzięki łatwej obsłudze i niewielkim rozmiarom pozwala na wykonanie szybkiego badania zawsze w sytuacji, gdy zachodzi taka potrzeba. W skład zestawu wchodzi sam glukometr, czyli aparat do mierzenia cukru, paski testowe oraz specjalny nakłuwacz nazywany także lancetem.
Jak działa glukometr?
Urządzenia dostępne na rynku opierają się na dwóch metodach pomiarowych:
- fotochemicznej – glukometr dokonuje pomiaru na podstawie stężenia światła odbijanego od paska z próbką krwi;
- elektrochemicznej – analiza wyniku odbywa się za pośrednictwem impulsu magnetycznego przekazywanego przez pasek testowy.
Kiedy stosuje się glukometr?
Podstawowe zastosowanie glukometru dotyczy przede wszystkim osób zmagających się z cukrzycą. Aparat do mierzenia cukru pozwala szybko zbadać jego poziom. Dzięki temu możliwa jest błyskawiczna reakcja np. w postaci zażycia leków przez chorego.
Sam glukometr to urządzenie bezpieczne – może je stosować każdy, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Sięgają po niego przede wszystkim cukrzycy, jednak może pełnić także funkcję profilaktycznej kontroli poziomu cukru. Z pewnością przyda się osobom mało aktywnym fizycznie, ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem, nadwagą, hiperlipidemią oraz chorobą Hashimoto.
Glukometr powinien znaleźć się również w wyposażeniu przyszłych mam. Kobiety w ciąży są narażone na występowanie tzw. cukrzycy ciążowej. To dolegliwość objawiająca się nieprawidłową tolerancją glukozy. Wywołuje ją wyższe stężenie hormonów niezbędnych do prawidłowego rozwoju płodu, m.in. estrogenu, hormonu wzrostu, prolaktyny i progestronu.
Jak mierzyć cukier glukometrem?
Badanie poziomu cukru przy pomocy glukometru trwa zaledwie kilkadziesiąt sekund. Wystarczy umieścić jeden z pasków testowych wewnątrz urządzenia. Następnie przy pomocy lancetu dokonuje się nakłucia na palcu. Uzyskaną w ten sposób kroplę krwi należy rozprowadzić na pasku testowym i poczekać na wynik badania.
Przed dokonaniem pomiaru pamiętaj o dokładnym umyciu rąk – ciepłą wodą z mydłem. To nie tylko kwestia higieny – pod wpływem gorąca naczynia krwionośne rozszerzają się, dzięki czemu łatwiej będzie uzyskać próbkę do badania.
Pamiętaj: jeśli uzyskana kropla krwi nie wystarczy do przeprowadzenia badania, nie wyciskaj jej na siłę. W ten sposób może dojść do zmieszania krwi z płynem tkankowym, co zaburzy prawidłowy pomiar.
Kiedy mierzyć cukier? Jak często to robić?
Nie ma jednoznacznych wskazań odnośnie do częstotliwości wykonywania pomiarów poziomu cukru. Bardzo wiele zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz zaleceń lekarza prowadzącego terapię. U niektórych kontrola może ograniczyć się do jednego pomiaru tygodniowo. Z kolei osoby stosujące w swoim leczeniu insulinę (w formie pompy insulinowej lub zastrzyków), powinny regularnie sięgać po glukometr – nawet kilka razy w ciągu dnia.
W jakich miejscach można dokonać pomiaru cukru?
Pomiarów przy pomocy aparatu do mierzenia cukru dokonuje się zwykle poprzez przekłucie skóry na jednym z palców u dłoni. Warto jednak pamiętać, by lancet stosować nie na wierzchołku, a na bocznej części opuszka. Naskórek w tym miejscu jest delikatnie cieńszy, co ułatwia przebicie. Jednocześnie to także lepiej ukrwiona tkanka – uzyskanie próbki z tego miejsca nie będzie stanowić problemu.
Przy każdym kolejnym pomiarze, miejsce nakłucia należy zmienić. Pamiętaj jednak, że palce to nie jedyne źródło krwi do badania poziomu cukru. Próbkę możesz pobrać także z wewnętrznej części dłoni – poniżej kciuka lub małego palca. Dodatkowe miejsca, z których możesz korzystać to ramiona i przedramiona, zewnętrzna strona ud oraz łydki.
Jak odczytywać wyniki badania glukometrem?
Sama obsługa glukometru to jedno, ale uzyskane wyniki pomiarów należy regularnie notować i analizować. By móc określić prawidłowy poziom cukru we krwi należy poznać obowiązujące normy wyznaczone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.
Normy pomiaru cukru
- prawidłowe wyniki badania glukozy powinny oscylować na poziomie 70-100 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l);
- przekroczenie normy może oznaczać stan przedcukrzycowy. Wynik pomiaru na poziomie 100 – 125 mg/dl (5,6 - 6,9 mmol/l) uznaje się na nieprawidłowy;
- przekroczenie poziomu 126 mg/dl (7 mmol/l) także uznaje się na wynik nieprawidłowy. Często potwierdza się go dodatkowym pomiarem. Taki wynik oznacza cukrzycę.
Normy poziomu cukru dla poszczególnych grup pacjentów prezentują się następująco:
- dzieci i młodzież – 70-100 mg/dl;
- osoby dorosłe – do 100 mg/dl;
- osoby starsze – 80-140 mg/dl;
- diabetycy – 80-140 mg/dl;
- kobiety w ciąży – 60-95 mg/dl.
Co może wpłynąć na wyniki pomiarów?
Mimo iż obsługa glukometru to zadanie stosunkowo proste, to może dojść do sytuacji, w której dwa pomiary w krótkim odstępie czasu dadzą dwa różne wyniki. Może to wynikać z kilku czynników:
- badanie bezpośrednio po posiłku – po zjedzeniu poziom cukru we krwi może wzrosnąć. W takiej sytuacji w ramach normy dopuszcza się wyniki nawet do 140 mg/dl. W przypadku kobiet w ciąży prawidłowe stężenie cukru po posiłku może wynieść 120 mg/dl, a u diabetyków do 180 mg/dl;
- zastosowanie niektórych leków;
- podwyższone pH;
- niedokładne umycie rąk przed pomiarem – pozostawienie na skórze zabrudzenia, resztek balsamu lub kremu;
- pozostawienie resztek płynu do dezynfekcji na skórze – przed wykonaniem badania warto poczekać aż zastosowany środek wyparuje z naskórka;
- podwyższony poziom mocznika w organizmie;
- przeprowadzenie pomiaru w zbyt wysokiej lub za niskiej temperaturze;
- użycie przeterminowanych pasków testowych;
- niewłaściwe przechowywanie pasków testowych;
- podwyższony lub obniżony poziom erytrocytów.
Dlaczego pomiar cukru w ciąży jest tak ważny?
Rosnący poziom glukozy we krwi ma znaczący wpływ na prawidłowy rozwój płodu. W efekcie wzrasta także poziom produkowanej insuliny, która zmienia nadmiar cukru w tkankę tłuszczową. W ten sposób dochodzi do zjawiska zwanego makrosomią – waga płodu znacząco przekracza masę określoną dla danego etapu ciąży. Dodatkowo takie dzieci są narażone na występowanie powikłań, np. wad serca, układu nerwowego, nerek.
Cukrzyca ciążowa może mieć negatywne konsekwencje także dla młodej mamy. Zwiększona masa dziecka utrudnia naturalny poród, co może skutkować uszkodzeniem dróg rodnych. W wielu przypadkach wskazane może być nawet przeprowadzenie cesarskiego cięcia.
Cukrzyca ciążowa zwiększa także ryzyko rozwoju choroby w przyszłości. Dodatkowo organizm kobiety narażony jest także na występowanie infekcji dróg moczowych, nadciśnienia tętniczego a w skrajnych przypadkach nawet poronienia.
Jak przechowywać paski testowe do glukometru?
Paski testowe mają istotne znaczenie w kontekście właściwego funkcjonowania aparatu do mierzenia cukru. Podczas ich przechowywania warto trzymać się kilku podstawowych zasad:
- przechowuj paski w zacienionym miejscu, z dala od światła słonecznego;
- zamknij wieko zbiorczego opakowania przy każdym wyjęciu kolejnego paska;
- sprawdź ich datę ważności;
- zadbaj o to, by paski testowe nie miały kontaktu z wodą, wilgocią.