Antykoncepcja awaryjna. Jak działa tabletka dzień po?
Choć mamy do dyspozycji wiele nowoczesnych metod antykoncepcyjnych, sporo kobiet wciąż zachodzi w nieplanowaną ciążę. Niestety, nie istnieje rozwiązanie idealne, które dawałoby 100-procentową gwarancję braku zapłodnienia. Jeśli w porę zorientujemy się, że prezerwatywa pękła, a po tabletce antykoncepcyjnej kobieta miała wymioty, możemy jeszcze zapobiec nieplanowanej ciąży. Umożliwia to antykoncepcja awaryjna. Jak działa tabletka „po”?
- Dlaczego antykoncepcja zawodzi?
- Kiedy potrzebna jest antykoncepcja awaryjna?
- Tabletki „po” - rodzaje
- Jak działa antykoncepcja awaryjna?
- Tabletka dzień po a tabletki antykoncepcyjne
- Tabletka dzień po skutki uboczne
- Tabletka dzień po. Przeciwwskazania do stosowania pigułki EllaOne
- Tabletka „po”. Przeciwwskazania do stosowania Escape
Dlaczego antykoncepcja zawodzi?
Jeśli spojrzeć na współczynnik Pearla, który informuje nas o liczbie niechcianych ciąż, które odnotowano przy regularnym współżyciu przez 100 par przy stosowaniu danej metody, żadna technika nie daje 100-procentowej pewności. Wysoką skutecznością charakteryzują się tabletki antykoncepcyjne, ale nawet one zawodzą, zwłaszcza że kobietom często zdarza się zapomnieć o zażyciu pigułki z blistra. Prezerwatywy uchodzą za jeszcze mniej skuteczne od antykoncepcji hormonalnej, jednak stanowią one dużo lepsze rozwiązanie od środków plemnikobójczych. Kondomy to także jedyna forma antykoncepcji, która chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Niestety, prezerwatywy mogą pęknąć lub zsunąć się z penisa, co grozi zapłodnieniem.
Kiedy potrzebna jest antykoncepcja awaryjna?
Antykoncepcja awaryjna, zwana też postkoitalną, jest zalecana w sytuacji, gdy doszło do stosunku bez zabezpieczenia, wybrana metoda antykoncepcyjna okazała się zawodna (np. doszło do pęknięcia prezerwatywy), środek antykoncepcyjny nie został zastosowany zgodnie z zaleceniami producenta (np. kobieta pominęła którąś tabletkę z blistra). W tym miejscu warto podkreślić, iż tabletka dzień po charakteryzuje się najwyższą skutecznością wówczas, gdy zostanie zażyta jak najszybciej, w pierwszych godzinach po stosunku. Im większe opóźnienie, tym większe ryzyko zapłodnienia i nieplanowanej ciąży. W Polsce antykoncepcja kryzysowa była dostępna bez recepty tylko przez krótki czas, obecnie tabletka dzień po może zostać przepisana wyłącznie przez lekarza. Stanowi to spore utrudnienie, ponieważ jeśli do współżycia doszło w piątek wieczorem, to większość ginekologów otwiera swoje gabinety dopiero w poniedziałek. Ci, którzy dyżurują przez weekend, mogą nie chcieć przepisać recepty na antykoncepcję ratunkową. Zezwalają im na to obowiązujące przepisy. Lekarz ma prawo odmówić przepisania tabletki dzień po, powołując się na klauzulę sumienia. W związku z tym warto mieć do swojego ginekologa prywatny numer telefonu lub zawsze posiadać w zapasie wcześniej przepisaną antykoncepcję awaryjną.
Tabletki „po” - rodzaje
Tabletka „po” opiera swoje działanie na jednej z dwóch substancji aktywnych. Jedną z nich jest lewonorgestrel, pigułki z tym składnikiem można stosować w ciągu 72 godzin po stosunku. Drugą octan uliprystalu, w przypadku tego składnika czynnego zaleca się zażycie tabletki w ciągu 120 godzin od współżycia. Lewonorgestrel wchodzi w skład pigułek Escapelle, natomiast octan uliprystalu znajdziemy w popularnej tabletce ellaOne.
Jak działa antykoncepcja awaryjna?
Działanie antykoncepcji awaryjnej opiera się na kilku filarach. Po pierwsze, substancje aktywne zawarte w tabletkach dzień po przyczyniają się do opóźnienia lub zahamowania owulacji. Choć zarówno pigułki zawierające lewonorgestrel, jak octan uliprystalu można zażyć w dowolnym momencie, to najlepsze działanie antykoncepcyjne wykazują one w pierwszej fazie cyklu menstruacyjnego. Wówczas komórka jajowa nie została jeszcze uwolniona do jajowodu, dlatego opóźnienie owulacji ma tutaj kluczowe znaczenie. Jeśli znajdujesz się w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, nie musisz się martwić. Niekoniecznie dojdzie do zapłodnienia, ponieważ tabletki dzień po wykazują także inne właściwości. W drugiej fazie cyklu ich działanie koncentruje się na niedopuszczeniu plemników do komórki jajowej. Zachodzi to na kilku poziomach. Po pierwsze, substancje aktywne wykorzystane w antykoncepcji awaryjnej działają podobnie do progesteronu i zagęszczają śluz szyjkowy. Ten zmienia swoje właściwości reologiczne i staje się przeszkodą trudną do pokonania dla męskich komórek rozrodczych. Ponadto zarówno tabletki zawierające lewonorgestrel, jak i octan uliprystalu hamują perystaltykę jajowodu oraz oddziałują na śluzówkę macicy. W tym miejscu warto podkreślić, iż antykoncepcja postkoitalna nie ma nic wspólnego z tabletkami wczesnoporonnymi. Ona zapobiega połączeniu się komórki jajowej z plemnikiem, podobną aktywność wykazują wszystkie dostępne środki antykoncepcyjne.
Tabletka dzień po a tabletki antykoncepcyjne
Tabletki antykoncepcyjne powinny stanowić podstawową metodę zapobiegania ciąży. Tabletka dzień po pełni funkcję rozwiązania awaryjnego, po które należy sięgać wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. Nigdy nie myśl o niej jak o zamienniku tradycyjnych środków antykoncepcyjnych, ponieważ niesie ona ze sobą skutki uboczne, nie pozostaje też bez wpływu na gospodarkę hormonalną. Stosowana okazjonalnie, gdy inne techniki zapobiegania ciąży zawiodą, nie stanowi zagrożenia. Jednak zbyt częste sięganie po tabletkę dzień po może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu kobiety i przyczynić się do rozstrojenia jej gospodarki hormonalnej. Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana zgodnie z zaleceniami producenta, np. wówczas gdy kobieta zapomniała o 2 kolejnych tabletkach antykoncepcyjnych lub zostały one przez nią zwymiotowane. Antykoncepcja hormonalna charakteryzuje się wysoką skutecznością, jeśli pamiętamy o regularnym zażywaniu tabletek i nie mamy żadnych problemów gastrycznych.
W przypadku octanu uliprystalu, który jest obecny w tabletkach ellaOne, obserwuje się zmniejszenie skuteczności tradycyjnych tabletek antykoncepcyjnych. Ich stosowanie po przyjęciu tabletki dzień po nie jest zakazane, nie wpływa negatywnie na zdrowie kobiety, ale nie chroni należycie przed nieplanowaną ciążą. W związku z tym do czasu rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego zaleca się dodatkowe stosowanie prezerwatyw, które w sposób mechaniczny zapobiegają zapłodnieniu.
Tabletka dzień po skutki uboczne
Antykoncepcja awaryjna stosowana okazjonalnie wówczas, gdy inne metody antykoncepcji zawiodą, zazwyczaj nie jest szkodliwa dla organizmu kobiety. Jedno- czy dwukrotne podanie nie powinno odbyć się negatywnie na jej zdrowiu. Skutki uboczne, które mogą pojawić się po zażyciu tabletki dzień po, obejmują nudności i wymioty. Te jednak pojawiają się stosunkowo rzadko. Jednak gdy wystąpią, trzeba się liczyć z obniżeniem skuteczności antykoncepcji postkoitalnej. Jeśli wymioty pojawią się w pierwszej godzinie po zażyciu tabletki dzień po, należy przyjąć kolejną dawkę leku, ponieważ został on w dużej mierze zwrócony przez organizm kobiety. Czasem zaleca się zażycie środków przeciwwymiotnych przed wdrożeniem antykoncepcji awaryjnej. Wśród skutków ubocznych stosowania tabletki „po” wymienia się również:
- bóle i zawroty głowy;
- bolesność i tkliwość piersi;
- krwawienia i plamienia utrzymujące się przez miesiąc od zażycia pigułki, w tym miejscu warto zaznaczyć, iż nie mamy tutaj do czynienia z poronieniem, lecz wpływem na gospodarkę hormonalną kobiety.
Tabletka dzień po. Przeciwwskazania do stosowania pigułki ellaOne
Choć antykoncepcja awaryjna nie stanowi zagrożenia dla zdrowia kobiety, której organizm funkcjonuje prawidłowo, to może okazać się potencjalnie niebezpieczna w przypadku pań chorujących na niektóre przypadłości. Wśród przeciwwskazań do stosowania tabletki dzień po wymienia się:
- astmę oskrzelową;
- ciężką niewydolność wątroby;
- stosowanie barbituranów, karbamazepiny, leków zawierających ziele dziurawca, ryfampicyny, ryfabutyny, gryzeofulwiny, efawirenzu, newirapiny, okskarbazepiny i fosfenytoiny;
- karmienie piersią;
- wcześniejsze użycie pigułki ellaOne w tym samym cyklu menstruacyjnym.
Tabletka „po”. Przeciwwskazania do stosowania Escapelle
Escapelle to tabletka dzień po, która swoje działanie zawdzięcza lewonorgestrelowi. Podobnie jak ellaOne została ona poddana szczegółowym badaniom przed dopuszczeniem do użytku. Potwierdziły one bezpieczeństwo stosowania Escapelle w roli antykoncepcji awaryjnej, jednak także i tutaj wymienia się pewne przeciwwskazania. Nie zaleca się stosowania tabletki dzień po na bazie lewonorgestrelu w następujących przypadkach:
- gdy stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej;
- gdy kobieta boryka się z ciężką niewydolnością wątroby;
- gdy kobieta cierpi na zaburzenia wchłaniania, w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna;
- gdy kobieta zmaga się z nietolerancją laktozy, ten dwucukier pełni w pigułce funkcję pomocniczą;
- gdy kobieta w tym samym cyklu menstruacyjnym korzystała już z antykoncepcji awaryjnej;
- gdy kobieta karmi piersią;
- gdy kobieta stosuje barbiturany, karbamazepinę, leki zawierające ziele dziurawca, ryfampicynę, ryfabutynę, gryzeofulwinę, efawirenz, newirapinę, okskarbazepinę, fenobarbital i fosfenytoinę.