Afty – przyczyny, objawy, rodzaje i leczenie.
Afty w jamie ustnej mogą mieć różne podłoże chorobowe, od nieprawidłowej higieny jamy ustnej, poprzez wyrzynające się ósemki, na chorobach migdałków czy też przewodu pokarmowego kończąc. Czy wiemy, jakie są przyczyny powstawania aft, a co najważniejsze jak rozpoznać objawy i jakie podjąć leczenie?
Czym jest afta?
Afty to bolesne owrzodzenia bądź też nadżerki powstające w jamie ustnej. Charakteryzują się one białym nalotem, rumieniem oraz obrzeżami o nieregularnym kształcie. Afta może objawiać się pojedynczym stanem zapalnym bądź też zebranymi w grupę kilkoma stanami zapalnymi co tworzy grupę aft. Dolegliwości te najczęściej są umiejscowione na podniebieniu miękkim, policzkach, wargach czy też na języku.
Zazwyczaj afty osiągają maksymalną wielkość nieprzekraczająca 3 cm. Jednakże najczęściej spotyka się takie, które nie przekraczają 5 mm. Warto zwrócić uwagę na to, jak wygląda miejsce chorobowo zmienione, gdyż afty mogą być pomylone z pleśniawkami. Pleśniawki natomiast objawiają się poprzez biały nalot powstały w wyniku obecności grzybów zwanych drożdżakami. Zazwyczaj pleśniawki są mniej bolesne niż afty.
Rodzaje aft
Afty małe
Zazwyczaj znacznie częściej pojawiają się u osób dorosłych niż u dzieci. Jeżeli afty tego typu pojawiają się częściej niż raz w roku może istnieć prawdopodobieństwo, że pacjent choruje na aftozę nawrotową. Warto zauważyć, iż prawdopodobieństwo aftozy jest większe, jeżeli u któregokolwiek z pacjentów wystąpiła ona u któregoś z członków rodziny. Szacuje się, że jeżeli czynniki genetyczne przyczyniają się do wystąpienia aftozy u blisko 90% pacjentów.
Najczęstsze przyczyny występowania aft małych:
nieodpowiednia higiena jamy ustnej, zwłaszcza jedzenie brudnymi sztućcami, jedzenie niemytych owoców i warzyw, a także złe nawyki takie jak obgryzanie paznokci czy też gryzienie długopisów.
podrażnienia jamy ustnej spowodowane ukłuciami szczoteczką czy też po zabiegach stomatologicznych,
choroby jamy ustnej takie jak: wyżynające się ósemki, zapalenia miazgi, kamień nazębny, próchnica,
niewłaściwie dobrana proteza,
przyjmowanie niektórych leków,
uwarunkowania genetyczne.
Afty duże
Najczęstszą przyczyna pojawiania się aft dużych są:
- nieprzestrzeganie higieny jamy ustnej,
- stosowanie past do zębów zawierających w swoim składzie dodecylosiarczan sodu,
- niedobór niektórych witamin i składników mineralnych np. żelazo, kwas foliowy czy też witamina B12
- zaburzenia hormonalne,
- spożywanie niektórych pokarmów, zwłaszcza takich o twardej konsystencji takich jak orzechy czy też twardy ser. Również pokarmy zawierające duże ilości konserwantów.
Jakie są objawy aft?
Najczęściej afty zarówno te duże, jak i te małe objawiają się poprzez stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej. W zmienionym chorobowo miejscu pojawiają się okrągłe nadżerki czy też owrzodzenia, które po kilku dniach pokrywają się białym nalotem. W przypadku, gdy mamy do czynienia z aftami małymi objawem towarzyszącym mogą być powiększone węzły chłonne. Zazwyczaj owrzodzenia te zanikają po upływie ok. 8 – 14 dni.
W przypadku występowania aft dużych możemy mieć do czynienia z pojedynczymi bądź też mnogimi owrzodzeniami, które zanikają po kilku tygodniach (nawet 4), jednakże pozostawiają one po sobie ślad w postaci blizny. W przypadku aft dużych wyglądają one podobnie jak afty małe jednakże ich rozległość jest znacznie większa niż w przypadku poprzedniego rodzaju owrzodzeń.
Jak leczyć afty?
Zazwyczaj afty zanikają samoistnie jednakże niekiedy konieczne staje się przeprowadzenie podstawowych badań, które wykluczą rozwój choroby ogólnoustrojowej. Jeżeli pomimo przestrzegania higieny jamy ustnej, odstawienia „drażniących” pokarmów, oraz ogólnej dbałości o jamę ustną afty nie ustąpią należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem bądź też stomatologiem. Dodatkowo należy niezwłocznie udać się do lekarza, jeżeli afty pojawiają się częściej niż raz w roku.
Niezależnie od diagnostyki lekarskiej należy również rozpocząć leczenie miejscowe, do którego trzeba zastosować miejscowe produkty o działaniu przeciwzapalnym bądź też antyseptycznym. Takie produkty pozwalają na odizolowanie zmiany chorobowej od czynników drażniących, zabezpieczają one oraz chronią aftę, a co za tym idzie zmniejszają ból. Ważne jest, aby produkt był łatwy w aplikacji, gdyż afty powstają w różnych miejscach, niekoniecznie łatwo dostępnych.
Na małe pojedyncze afty doskonale nadają się produkty w żelu, natomiast na rozległe afty w dużych ilościach doskonale sprawdzą się płyny do płukania jamy ustnej, które dotrą do każdego choćby najmniejszego zakamarka jamy ustnej. Natomiast na zmiany pojawiające się w trudno dostępnych miejscach np. na tylnej ścianie gardła doskonale sprawdzą się produkty w sprayu, dzięki takiej formie preparatu ograniczone zostanie ryzyko wystąpienia odruchu wymiotnego.
W aptece internetowej Świat Leku dostępne są produkty wspomagające leczenie aft:
- Aftargent Nano żel Na Afty 15ml
- Sachol Aftigel 12ml
- Lips płyn na afty, 100 ml
- Lips na zajady i afty, maść 5 ml
- Dentosept A, płyn 25g
- Dezaftan Med, żel do stosowania w jamie ustnej, 8 g
Bardzo ważną i istotną rzeczą jest to, iż kiedy w jamie ustnej pojawią się afty należy zrezygnować ze spożywania gorących napojów, ciepłych posiłków oraz alkoholu. Nie należy również jeść owoców cytrusowych, czekolady, mocno doprawionych czy też słonych potraw, a także takich dań, które mogą doprowadzić do podrażnienia wnętrza jamy ustnej.
Warto pamiętać, iż w diecie pacjenta z aftami powinny znaleźć się jogurty, owoce i warzywa pomagające utrzymać odporność (cebula, czosnek, fasola), a także takie składniki jak: żeń-szeń, miłorząb japoński, wyciąg z nasion ogórecznika i olej z wątroby rekina.
Domowe sposoby na afty
Oprócz dostępnych w aptekach produktów można zastosować również różnego rodzaju domowe sposoby wspomagające walkę z aftami:
- Zaleca się płukanie jamy ustnej 2 – 3 razy dziennie różnego rodzaju ziołami. Do płukania poleca się taki zioła jak: rumianek, liść maliny, szałwia, łopian lekarski oraz odwar z czerwonej koniczyny. Dzięki płukaniu jamy ustnej ziołami zmniejszony zostanie stan zapalny jamy ustnej,
- Przykładanie do zmienionego chorobowo miejsca torebki od świeżo zaparzonej i wystudzonej herbaty. Dzięki zawartości taniny zostanie zmniejszony ból, dodatkowo herbata wykazuje działanie wysuszające,
- Odkażanie rany wodą utleniona, nigdy spirytusem,
- Płukanie jamy ustnej delikatnym roztworem z wody oraz soli. Zaleca się, aby przygotować roztwór w następujących proporcjach: szklanka ciepłej wody oraz pół łyżeczki soli. Takim przygotowanym roztworem płukać jamę ustną,
- Przygotowania pasty z proszku do pieczenia lub tez sody oczyszczonej. Obydwa składniki wykazują działanie odkażające. Niewielka ilość wody należy wymieszać z którymś z powyższych składników w taki sposób aby powstałą gęsta masa. Tak przygotowaną miksturę należy wmasować w chorobowo zmienione miejsca.